مطالعه روابط بين عملكرد و اجزاي عملكرد هيبريد ايروفلور آفتابگردان در شرايط تنش خشكي

Relationship between yield and yield components in Euroflour sunflower hybrid under water stress

به منظور ارزيابي سطوح مختلف تنش خشكي طي مرحله زايشي بر خصوصيات مورفولوژيك و زراعي هيبريد روغني ايروفلور آفتابگردان، آزمايشي در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه آزاد اسلامي واحد تبريز اجرا شد. تيمار دور آبياري در پنج سطح (50، 100، 150، 200 و 250 ميلي‌متر از تشتك تبخير كلاس A) اعمال شد. نتايج نشان داد كه عملكرد دانه در 100، 150، 200 و 250 ميلي متر تبخير از تشتك تبخير نسبت به تيمار شاهد (آبياري پس از 50 ميلي‌متر) به ترتيب 25%، 29%، 42% و 51% كاهش نشان داد. همچنين نتايج نشان داد كه درصد كاهش عملكرد روغن درسطوح 100، 150، 200 و 250 ميلي متر تبخير از تشتك تبخير نسبت به آبياري پس از 50 ميلي‌متر تبخير (شاهد) به ترتيب 30%، 36%، 54% و 62% بود. افزايش شدت تنش آب باعث كاهش معني دار قطر طبق، وزن صد دانه، وزن مغز دانه، تعداد دانه پر در طبق، بيوماس كل، شاخص ميزان كلروفيل، شاخص سطح برگ، محتواي رطوبت نسبي و درصد روغن و افزايش درصد پوكي دانه و مقاومت روزنه اي گرديد. با توجه به نتايج اين تحقيق، رقم ايروفلور بسيار حساس به تنش خشكي بوده و هر گونه تاخير در آبياري منجر به كاهش عملكرد از طريق كاهش وزن صد دانه و تعداد دانه پر (مهم ترين اجزاي عملكرد دانه در آفتابگردان) مي‏گردد. واژه‎هاي كليدي: آفتابگردان، تنش خشكي، شاخص سطح برگ، عملكرد دانه، عملكرد روغن.

To investigate the effect of water stress on Euroflour hybrid of sunflower, an experiment was conducted in research field of Tabriz Branch, Islamic Azad University. Experiment was carried out as a randomized complete block design with three replications. Water stress levels were irrigation after 50, 100, 150, 200 and 250 mm evaporation from class A pan. Based on the results, grain yield decreased 25%, 29%, 42% and 51% at irrigation after 100, 150, 200 and 250 mm evaporation traetments in comparison to the control (irrigation after 50 mm evaporation), respectively. Besides, oil yield percentage reduced up to 30%, 36%, 54% and 62% at irrigation after 100, 150, 200 and 250 mm evaporation treatments compared to the control, respectively. Increasing water stress decreased head diameter, 100 seed weight, seed kernel weight, number of filled seeds per head, biomass, chlorophyll content, leaf area index, relative water content, and oil percentage. Water deficit, on the other hand, increased seed hollowness and stomatal resistance. So, Euroflour is a susceptible sunflower cultivar to water deficit and any delayed irrigation will decrease yield through decreasing 100 seed weight and number of filled seeds per head which are the most important components of grain yield in sunflower. Keywords: drought, leaf area index, oil yield, seed yield, sunflower.