تاثير فرهنگ ديني بر شكل‌گيري خانه مقايسه تطبيقي خانه در محله مسلمانان، زرتشتيان و يهوديان كرمان

The Impact of Religious Culture on Organization of Houses Comparative study of houses in Islamic, Zoroastrian, and Jewish districts of Kerman

مطابق با ديدگاه بسياري پژوهشگران، «فرهنگ» عامل اصلي شكل‌گيري خانه است و نقش مهمي در پايداري اجتماعي دارد، لذا مطالعه فرهنگ‌هاي ديني براي شناخت الگوهاي رفتاري اقوام و مذاهب گوناگون اهميت مي‌يابد. با وجود اين، عوامل تاثيرگذار فرهنگ بر محيط انسان‌ساخت در شهر كرمان، كه تكثر فرهنگي و محلات مسكوني متعلق به مسلمانان، زرتشتيان و كليميان دارد، كمتر مطالعه شده است. اين مطالعات مي‌تواند برنامه‌ريزان را در تدوين ضوابط راهنماي طراحي و نوسازي اين محلات ياري كند. اين مقاله با الگويي تركيبي، ابتدا با استفاده از متون مقدسي همچون قرآن كريم و با تحليل منطقي، به موضوع حريم و مهمان‌نوازي در فرهنگ اسلامي پرداخته و تاثير آن‌را بر شكل‌گيري خانه‌هاي محله مسلمانان بيان مي‌كند. سپس افزون بر مطالعات قوم‌نگاري، با مراجعه به اوستا و تورات نشان مي‌دهد كه چون فضاي معماري قابليت فرهنگ‌پذيري دارد و فرهنگ نيز در قالب فضاي كالبدي به ظهور مي‌رسد، لايه اول تاثيرگذار بر معماري خانه‌هاي كرمان، ناشي از فرهنگ اسلامي (به‌عنوان فرهنگ حاكم) و در اصولي همچون حفظ حريم خصوصي، رعايت حقوق همسايه و تكريم مهمان است. لايه دوم موثر، كه در معماري خانه يهوديان و زرتشتيان ديده مي‌شود، براساس عقايد و رسوم مذهبي آنها با بازتعريف و حدودبخشي به اين اصول، شكل‌گيري فضاهاي فعاليت اختصاصي را براي رسيدن به امنيت، تامين معيشت و رعايت دستورات شريعت در رابطه با زنان و هم‌كيشان موجب شده است. ادامه اين تحقيق، به‌دنبال شناخت روش تبديل يافته‌هاي نظري اين مقاله به ضوابط اجرايي راهنماي طراحي است.

Culture is the principal element in forming houses and it also plays an important role in social sustainability. In this way, it will become so important to survey in vernacular culture in order to recognize behavioral patterns of divers religions and nations. Nevertheless, the impressive factors of culture in a human made environment such as the one in city of Kerman, which has diversity in cultures and residential districts belong to Muslims, Zoroastrians, and Jewish people, have been ignored partly. So, planners have been faced with problems in codifying and organizing guidelines for designing and renovation approaches in these districts. In this paper, the matter of privacy and hospitality in Islamic culture and impacts of that on the formation of houses will be discussed through the sacred text of Quran by using the combining research method, logical reasoning and ethnography. Furthermore, it refers to the Torah and Avesta and demonstrates that the first impressive layer on the architecture of Kerman houses initiates from Islamic culture, as a predominant one there, in some principals such as privacy, neighborhood rights, and hospitality. Moreover, it shows that the second impressive layer initiates from Zoroastrian and Jewish religious beliefs and traditions formed the architecture of their houses. Therefore, their trends for security, life, needs and regarding religious rites should be considered in the future guidelines in renovation of these residential districts. Meanwhile, further studies could search for approaches & methods of converting the theoretical results of this paper into the guidelines & design principles.