اثر دور آبياري بر عملكرد دانه، اجزاي عملكرد و شاخص برداشت ژنوتيپ هاي گندم نان در منطقه يزد

Effect of irrigation intervals on grain yield, yield components and harvest index of bread wheat cultivars in Yazd region

به منظور بررسي اثر دور آبياري بر عملكرد دانه، اجزاي عملكرد و شاخص برداشت ژنوتيپ هاي گندم نان، آزمايشي به صورت كرت هاي خرد شده در قالب بلوك هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در سال زراعي 86-1385 در مزرعه پژوهشي مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان يزد انجام گرفت. فاكتور اصلي آزمايش تيمارهاي آبياري با دور 8 ، 10، 12 و 14 روز بود و سه رقم و يك لاين گندم نان شامل بك كراس روشن، سيستان، WS-82-9 و پيشتاز به عنوان فاكتور فرعي آزمايش بودند. نتايج آزمايش نشان داد كه تاثير سطوح مختلف تيمار آبياري بر عملكرد دانه، اجزاي عملكرد و شاخص برداشت معني دار شد و سطوح مختلف ارقام از نظر عملكرد و اجزاي عملكرد دانه با هم اختلاف معني داري داشتند. اثرات متقابل دور آبياري و رقم بر عملكرد دانه و شاخص برداشت در سطح 1 درصد معني دار بود. دور آبياري 8 روز و 10 روز حداكثر ميانگين اجزاي عملكرد و شاخص برداشت را داشتند. دور آبياري 8 روز بالاترين ميانگين عملكرد دانه را دارا بود و دور آبياري 14 روز از حداقل ميانگين اجزاي عملكرد، عملكرد دانه و شاخص برداشت برخوردار بود. در بين ارقام، رقم سيستان و لاين WS-82-9 به ترتيب بيشترين ميانگين تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه را داشتند و حداكثر ميانگين تعداد سنبله در واحد سطح به ارقام پيشتاز و بك كراس روشن تعلق يافت. ارقام سيستان و بك كراس روشن بيشترين ميانگين عملكرد دانه را داشتند و حداكثر ميانگين شاخص برداشت به ارقام سيستان، بك كراس روشن و لاين WS-82-9 اختصاص يافت. طبق نتايج اين آزمايش، دور آبياري 8 روز به عنوان دور آبياري مطلوب جهت حصول حداكثر عملكرد اقتصادي براي منطقه تشخيص داده شد و در بين ارقام، لاين WS-82-9 به عنوان متحمّل ترين لاين به خشكي و رقم سيستان به عنوان پرمحصول ترين رقم در شرايط مطلوب رطوبتي معرفي شدند.

To survey the effect of soil irrigation intervals on grain yield, yield components and harvest index of bread wheat cultivars, an experiment was conducted based on randomized complete blocks as a split plot design with 4 replicates during 2006-2007 at the experimental farm of Agricultural and Natural Resources Research Center of Yazd. The main plots consisted of four irrigation treatments (8, 10, 12 and 14 days) and the sub-plots consisted of one line and three bread wheat cultivars (Backcross Roshan, Sistan, WS-82-9 and Pishtaz). The results indicated that the irrigation treatments had significant effects on grain yield, yield components and harvest index and there were significant differences between cultivars in terms of grain yield and yield components. Moreover, the interaction effect of irrigation interval x cultivar on grain yield and harvest index was significant (P < 0.01). The maximum yield components and harvest index were obtained in 8 and 10 days intervals. 8 days interval showed the highest mean grain yield, while the lowest mean yield components, grain yield and harvest index were observed in 14 days interval. Comparison of the cultivars showed that Sistan and WS-82-9 had the maximum number of grains per spike and thousand kernel weight, respectively. Pishtaz and Backcross Roshan had the maximum number of spikes per square meter. Also, Sistan and Backcross Roshan had the highest grain yield while the maximum harvest index belonged to Sistan, Backcross Roshan and WS-82-9. Based on the study results, 8 days interval was recognized as a favourable irrigation period for achieving the greatest economical yield in the region, while WS-82-9 showed the greatest drought tolerance and Sistan was the most productive cultivar under well-watered conditions.