تاثير تنش خشكي اعمال شده توسط PEG6000 بر خصوصيات فيزيولوژيك و مورفولوژيك جوانه زني بذور گلرنگ (Carthamus tinctorius) به منظور گزينش ژنوتيپهاي متحمل به خشكي

Effect of drought-induced stress by PEG6000 on physiological and morphological traits of Safflower (Carthamus tinctorius) seed germination in order to selection of drought tolerant genotypes

تنش خشكي از مهم ترين عوامل ايجاد اختلال در رشد و نمو گياهان به ويژه در مرحله جوانه زني در مناطق خشك و نيمه خشك مي باشد. با توجه به اهميت گلرنگ به عنوان يك دانه روغني و دارويي، رسيدن به ژنوتيپ (هايي) كه قادر به تحمل تنش رطوبتي در مراحل اوليه رشد (جوانه زني) باشد مهم و ضروري مي باشد. بدين منظور جوانه زني و رشد گياهچه هاي 10 ژنوتيپ گلرنگ در شرايط تنش رطوبتي در چهار سطح خشكي شامل صفر (شاهد)، 4- ، 8- و 12- بار به وسيله محلول پلي اتيلن گلايكول 6000 مورد آزمون قرار گرفتند. صفات مورد بررسي درصد جوانه زني نهايي (FG)، شاخص سرعت جوانه زني (PI)، شاخص تنش جوانه زني (GSI)، طول ريشه چه (RL) و ساقه چه (SL)، وزن خشك ساقه چه و ريشه چه بودند. نتايج حاصل از تجزيه واريانس و مقايسه ميانگينها نشان داد كه در اكثر صفات مورد بررسي تاثير سطوح پتانسيل، ژنوتيپها و اثر متقابل آنها معني دار بود و كاهش پتانسيل باعث كاهش مقدار صفات گرديد. صفت طول ريشه چه نسبت به ساير صفات حساسيت بيشتري به كاهش پتانسيل آب داشت و با كاهش پتانسيل، طول ريشه چه ها افزايش نشان دادند. همچنين بين شاخص سرعت جوانه زني با صفت طول ساقه چه (**41/0) و شاخص تنش جوانه زني با طول ساقه چه (**71/0) همبستگي مثبت و معني داري وجود داشت، در نتيجه از طريق اين صفت مي توان نسبت به گزينش ارقام متحمل اقدام نمود. در مجموع نتايج بيانگر وجود تنوع ژنتيكي قابل توجه در بين ژنوتيپها بوده و با توجه به صفات مورد بررسي ژنوتيپ زرقان 279 از تحمل بالايي و ژنوتيپهاي ورامين 295 و IL-111 از تحمل پاييني نسبت به خشكي برخوردار مي باشند.

Drought stress is one of the most important factors in arid and semiarid regions that lead to disorder in growth and development of plants especially at germination stage. Because of importance of safflower as an oil and therapeutic crop, achieving to genotype(s) that be capable of the drought stress at initiating growth stage is necessary. For this purpose, germination and plantlet growth of 10 genotypes were tested in drought stress conditions at four levels including 0 (control), -4, -8 and -12 Bar using PEG6000. This experiment was conducted at laboratory of Agronomy and Plant Breeding Department of Razi University in 2006-2007 as a factorial design in randomized complete block design (RCBD) with three replications. Traits that were studied including: percentage of final germination (FG), germination rate index (PI), germination stress index (GSI), rootlet length (RL), shootlet length (SL) and dry weight of shootlet and rootlet. Data were subjected to variance analysis and mean comparison. Results indicated that in most considered traits, effect of potential levels of genotypes and their interaction were significant. Rootlet length had more sensitive than other traits to decreasing of water potential, hence, root length were increased in these conditions. Also, there was observed a positive and significant correlation among the traits: GSI (0.71**), PI (0.41**) and SL. Thus, by these traits, can be attempt to selection of tolerant cultivars. In general, results represented that considerable genetic diversity is occur among genotypes. Regarding the studied traits, "Zarghan 279" genotype had been high tolerance to drought stress at germination stage, "Varamin 295" and " IL-111" had been low tolerance.