بررسي آناتوميكي و مورفولوژيكي گياه دارويي مريم گلي لوله‌اي Salvia macrosiphon Boiss.))

Morphological & anatomical study of Salvia macrosiphon Boiss.

مقدمه و هدف: مريم گلي لوله ايSalvia macrosiphon) ) از گونه هاي مهم جنس سالويا بوده كه متعلق به تيره نعناع (Lamiaceae) مي باشد. در ايران 57 گونه از اين جنس در مناطق مختلف رويش دارند. هدف از اين پژوهش بررسي ويژگي هاي آناتوميكي و مورفولوژيكي گياه دارويي مريم گلي لوله‌اي مي باشد. روش تحقيق:‌ نمونه‌هايي از گونه‌ي فوق در سال 1386 از ارتفاعات منطقه زواريجان و دودانگه شهرستان بروجرد جمع آوري شدند و از بخش هاي مختلف گياه مذكور قطعاتي جدا و درون ظروف شيشه‌اي كه محتوي محلول هاي پايدار كننده (F.A.A) بودند ريخته و از آن ها براي مطالعات آناتوميكي و مورفولوژيكي توسط ميكروسكوپ نوري استفاده گرديد. نتايج و بحث: با توجه به بررسي هاي آناتوميكي انجام شده بر روي مريم گلي لوله اي كه اكثر خصوصيات آن ها مشابه ساير گونه‌هاي سالوياي موجود در ايران مي باشند. در بررسي هاي ساقه ي گونه مورد نظر، در سطح خارجي اپي درم كوتيكول مشاهده شد. در بخش مياني دم برگ تعداد دستجات آوندي متفاوتي ديده شد كه سه دسته آوند چوب و آبكش بزرگ در وسط و دو دسته در طرفين ديده شد. اين تحقيق نشان داد كه در چهار گوشه ساقه زير اپي درم لايه هايي از بافت كلانشيم حفره اي قرار دارد كه تعداد لايه هاي آن در گياه مورد مطالعه شامل 3 تا 4 رديف است. برش هاي عرضي دم برگ نشان داد كه زير اپي درم بيروني و دروني آن ها بافت كلانشيم وجود دارد. هم چنين مشاهده شد كه هر دو سلول پارانشيمي داراي تعداد زيادي كلروپلاست مي باشند. در اين گونه چند نوع كرك مختلف با منشا اپي درمي در روي برگ ها ديده شد كه شامل كرك هاي غير ترشحي و كرك هاي ترشحي بودند كه هر دو نوع اين كرك ها داراي يك رديف سلول با اندازه متفاوت بودند و سلول تحتاني درشت تر بوده و به اپي درم مربوط مي باشد. توصيه كاربردي/صنعتي:‌ كاربرد اسانس گونه‌هاي مختلف مريم گلي در فرآورده‌هاي دارويي، غذايي و بهداشتي و فعاليت بيولوژيكي آن بستگي تام به تركيب هاي شيميايي موجود در اسانس دارد؛ لذا با توجه به اهميت اسانس گونه‌هاي مختلف اين گياه توصيه مي شود تا تحقيقات گسترده‌‌اي بر روي همه‌ي گونه‌هاي سالوياي ايراني انجام شود.

Background & Aim: Salvia macrosiphon is one of the important species of Salvia which belongs to the Lamiaceae family. All 58 Iranian species of Salvia grow in different ecological places. The aim of this research is the investigation of morphological and anatomical characteristics of S. macrosiphon. Experimental: The above–mentioned species were collected from Zavarijan and Dodangeh region in Borojerd in 2007, and were transferred into a suitable place and then they have been determined systematically and they were used for morphological and anatomical studies by using light microscope. Results & Discussion: The investigation shows the species are mostly similar to the other ones previously studied anatomically. There were many trichomes in epidermal layer of stem. There are also anantomically different bundle sheath in pedicles which is three in middle and two in surrounding area in S. macrosiphon. The collenchyma tissues were observed in corners of stem. Parenchyma cells have chloroplasts and there are also many trichomes in the surface of leaves which seems many of them are secretary. Industrial and practical recommendations: The usage of the extract of different species of Saliva macrosiphon in medicinal and food products and its biological activity totally depends on the chemical compounds of extract. So, according to the importance of these extracts, doing some extensive research on all Iranian species is recommended.