تعيين بهترين زمان برداشت براي دستيابي به بيشترين بازدهي اسانس و تيمول در آويشن باغي Thymus vulgaris L. در شرايط اصفهان

Determine optimum of harvest time on the quantity/quality of essential oil and thymol of thyme (Thymus vulgaris L.) in Isfahan

مقدمه و هدف: آويشن باغي با نام علمي (‏L.‎‏ ‏Thymus vulgaris‏) متعلق به خانواده نعناعيان (‏Lamiaceae‏) ‏مي باشد. آويشن يكي از مهمترين گياهان دارويي مورد استفاده در صنايع داروسازي، غذايي، ‏آرايشي و بهداشتي بيشتر كشورهاي توسعه يافته است. آويشن يك ضدعفوني كننده قوي با ‏خاصيت آنتي اكسيداني مناسب است. تحقيق حاضر با هدف تعيين بهترين زمان برداشت بر عملكرد تر ‏و خشك اندام‌هاي هوايي، درصد و عملكرد اسانس، درصد و عملكرد تيمول در گياه دارويي ‏آويشن باغي به مرحله اجرا درآمد.‏ روش تحقيق: به منظور تعيين بهترين زمان برداشت روي صفات مورد نظر آويشن باغي آزمايشي در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه دانشگاه آزاد اسلامي واحد خوراسگان (اصفهان) در سال 1388 و 1389 انجام شد. تيمارهاي مورد بررسي، دوره‌ هاي فنولوژيكي (زمان هاي برداشت) بود كه عبارت از دوره رويشي، ظهور آغازه‌هاي گل، ظهور50 درصد گل ‌آذين‌ها، گلدهي كامل و زمان تشكيل بذر بودند. ميزان تيمول اسانس به وسيله دستگاه كروماتوگرافي گازي متصل به طيف سنج جرمي (GC/MS) مورد تجزيه و شناسايي قرار گرفت. نتايج و بحث: در اين آزمايش مشخص شد كه تاثير دوره هاي فنولوژيك بر بازده و عملكرد اسانس، درصد و عملكرد تيمول گياه آويشن باغي در سطح يك درصد معني دار بود. مقايسه ميانگين تيمارها نشان داد كه بيشترين بازده اسانس مربوط به آغاز گلدهي بود كه معادل 42/2% شد و نسبت به سايرين اختلاف معني دار داشت. تجزيه و شناسايي تركيب هاي تشكيل دهنده اسانس-ها نشان داد كه در تمام مراحل برداشت تيمول تركيب اصلي اسانس بود. توصيه كاربردي/صنعتي: به طور كلي با توجه به نتايج اين تحقيق، مي توان مرحله 50% گلدهي را به عنوان مناسب ترين زمان برداشت براي عملكرد اسانس و تيمول آويشن باغي معرفي نمود.

Background & Aim: Thyme is common named Thymus vulgaris L. belongs to Lamiaceae family. Thyme is a most important medicinal plant that was used in pharmaceutical, food, cosmetics hygienic industries in most of developed countries. Experimental: Determine optimum of harvest time this plant was done in a random block design with three replications was conducted in field Islamic Azad University of Khorasgan (Isfahan) 2009 and 2010. Treatment phonological stages such as: 1) before flowering stage; 2) at beginning of flowering stage; 3) 50% blooming stage; 4) at full flowering step and 5) at fruit set stage. The essential oil obtained by hydro-distillation using a Clevenger- type apparatus and, was analyzed by GC and GC/MS. Results & Discussion: Statistic analysis showed that the effects phonological stages had significant effect on essential oil yields & percent, thymol. The highest essential oil content (2.42%) was extracted at the beginning of flowering stage. Analysis and identification of components showed thymol main compounds in all samples. Industrial/Practical recommendation: According to the results of this project 50% blooming stage optimum of harvest time on the Quantity/Quality of Essence and thymol of Thyme.