تعيين مقدار آلكالوييدهاي مختلف گونه‎ Papaver bracteatum Lindl. ‎‏ جمع آوري ‏شده از نقاط مختلف ايران به روش ‏HPLC

Determination of alkaloids amount from Iranian Papaver bracteatum Lindl. by HPLC

مقدمه و هدف: گياه‎ ‎خشخاش ايراني (Papaver bracteatum Lindl.) از خانواده پاپاوراسه و يكي از‎ ‎گياهان ‏دارويي ‏مهم مي‎ ‎باشد كه شامل ايزوكينولين آلكالوييدها ‏است. ايزوكينولين ‏آلكالوييدها يك گروه مشخص از ‏متابوليت هاي ثانويه تيرهپاپاوراسه هستند. ‏از جمله آلكالوييدهاي گياه خشخاش ايراني ‏كديين و ‏تبايين مي باشد كه به ‏صورت وسيعي به سبب خواص دارويي مورد استفاده قرار مي گيرند. بنابراين ‏‏تعيين مقدار اين آلكالوييدها در ‏گياهان مناطق مختلف ايران ضروري است.‏ به ‏منظور تعيين بهترين ‏رويشگاه طبيعي گونه مذكور كه بيشترين غلظت كديين و ‏تبايين را توليد نمايد، نمونه گياه از نقاط ‏مختلف ‏رويشگاهي آن جمع آوري ‏گرديد. ‏ روش تحقيق: با استفاده از دستگاه كروماتوگرافي مايع با كارآيي بالا (‏HPLC‏) منحني ‏استاندارد با ‏حضور دو آلكالوييد فوق (كديين و ‏تبايين) ترسيم گرديد و ‏استخراج آلكالوييدي از نمونه ها انجام و ‏توسط دستگاه ‏‎ HPLC ‎تعيين مقدار ‏گرديد.‏ نتايج و بحث: مقدار درصد كديين در كپسول خشك در منطقه زنجان، پلور، جاده چالوس، ‏سياه ‏بيشه و مازندران به ترتيب 002/0 ،001/0‏‎، 003/0‏‎، ‏‏004/0‏ ‎و ‎‏004/0 و مقدار ‏درصد تبايين به ترتيب 06/0 ، 31/0،‎‏ 34/0، ‎‏61/0‏ و 3/3 به دست آمد.‏ غلظت ‏نقاط مختلف براي كديين از 001/0 تا 004/0 و براي ‏تبايين از 06/0 تا 3/3 درصد ‏متغير بود. ‏گياه جمع آوري شده در منطقه زنجان بالاترين درصد كديين ‏و تبايين را ‏داراست (34/3 درصد).‏ توصيه كاربردي/صنعتي:كپسول جمعيت هاي خشخاش متعلق به منطقه زنجان ايران داراي مقادير بيشتري تبايين و كديين مي باشد كه داراي كاربردهاي دارويي فراواني هستند؛ بنابراين جمعيت جمع آوري شده از زنجان با هدف استخراج كديين و تبايين مورد مصرف صنايع دارويي توصيه مي شود.

Background & Aim: Papaver bracteatum Lindl. (Papaverace) is an important pharmaceutical plant which contains isoqinoline alkaloids. Isoqinoline alkaloids constitute one distinct group of secondary metabolites of the Papaverace family. Codeine and thebaine are important alkaloids of Papaver bracteatum which use widely due to its medicinal properties. Therefore it is necessary to determination the contents of these alkaloids in different parts of Iran. In order to determine the best natural habitat of Papaver bracteatum, containing the highest concentration of thebaine and codein different sample collected from different parts of Iran. Experimental: Using high performance liquid chromatography (HPLC) standard curve with the presence of two major alkaloids (thebaine and codeine) were drawn and alkaloids were extracted from capsule Papaver bracteatum and were determined by HPLC. Results & Discussion: Codeine contents in the sample of dry capsule Zanjan, Plour, Chalus road, Siah Bisheh, and Mazandaran were determined 0.04, 0.04, 0.03, 0.01 and 0.02% respectively. Thebaine content was determined 3.3, 0.61, 0.34, 0.31 and 0.06% respectively. Amounts of codeine for different regions ranged between 0.001 to 0.004% and, 0.06 to 3.3% for thebaine. The accessions collected from Zanjan has highest percentage of codeine and thebaine (3.34%) Industrial/Practical recommendation: The capsules collected from region of Zanjan in Iran have more contents of thebaine and codeine which possess many pharmaceutical applications, therefore it is highly recommended using accessions from the region of Zanjan to extract thebaine and codeine consumed in the pharmaceutical industry.