اثر زمان هاي مختلف برداشت بر خصوصيات كمي (مورفولوژيك) و كيفي آويشن دنايي (Thymus daenensis Celak.) در منطقه اصفهان

Effect of harvest times on quantity (morphological) and quality characteristics of Thymus daenensis Celak. in Isfahan

مقدمه و هدف: آويشن دنايي (Thymus daenensis Celak.) متعلق به خانواده نعناعيان (Lamiaceae) مي باشد. اين گياه به عنوان ضد نفخ، هضم كننده غذا، ضداسپاسم، ضد سرفه و خلط آور و به علت داشتن تركيب اصلي تيمول و كارواكرول در صنايع دارويي، بهداشتي و آرايشي كاربرد فراواني دارد. روش تحقيق: به منظور بررسي اثر زمان برداشت بر صفات مورد نظر آويشن دنايي ‎آزمايشي در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه آزاد اسلامي واحد ‏خوارسگان (اصفهان) در سال هاي 1388 و 1389 انجام شد. تيمارهاي مورد بررسي، دوره‌ هاي فنولوژيكي (زمان هاي ‏برداشت) شامل دوره رويشي، ظهور آغازه‌هاي گل، ظهور 50 درصد گل ‌آذين‌ها، گلدهي كامل و ‏زمان تشكيل بذر بود.‏ نتايج و بحث: نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه تاثير مراحل مختلف برداشت روي صفات ارتفاع بوته، قطر بوته، تعداد شاخه، ارتفاع بلندترين ساقه، وزن تر و خشك بيوماس و ميزان تيمول در سطح يك درصد و براي ساير صفات تفاوت ها معني دار نبود. نتايج به دست آمده از مقايسه ميانگين نشان داد كه بيشترين ارتفاع بوته (83/31 سانتي متر) از مرحله بذردهي حاصل شد. بيشترين قطر بوته (50/38 سانتي متر) از مرحله بذردهي به دست آمد كه تفاوت معني داري با اكثر مراحل، داشت. از طرفي، بيشترين وزن تر بيوماس (10621 كيلوگرم در هكتار) و بيشترين وزن خشك بيوماس (4243 كيلوگرم در هكتار) از مرحله بذردهي و كمترين وزن تر بيوماس (5545 كيلوگرم در هكتار) و كمترين وزن خشك بيوماس (2035 كيلوگرم در هكتار) از مرحله رويشي حاصل شد. بيشترين درصد اسانس (1.41 %) از مرحله 50% گلدهي و بيشترين ميزان تيمول (84.1%) از مرحله رويشي حاصل شد. توصيه كاربردي/صنعتي:‌ به طوركلي با توجه به نتايج اين تحقيق، مي توان مرحله بذردهي را به عنوان مناسب ترين زمان برداشت به منظور حصول حداكثر عملكرد وزن تر و خشك بيوماس آويشن دنايي معرفي نمود اما براي دستيابي به بيشترين ميزان تيمول مرحله رويشي را معرفي نمود.

Background & Aim: Deanaie thyme (Thymus daenensis Celak.), a member of the Lamiaceae family. Thymus in one of the most important medicinal and aromatic plants that was used in pharmaceutical, food, cosmetics hygienic industries in most of developed countries. Recent studies have showed that thyme have strong antibacterial, antifungal, spasmolytic and antioxidant activities. Experimental: This experiment was done in a random block design with three replications conducted in field of Islamic Azad University, Khorasgan (Isfahan) 2010. Treatment phonological stages such as: before flowering stage; at beginning of flowering stage; 50% flowering stage; at full flowering stage and at fruit set stage Results & Discussion: The results obtained in our study, showed that effects phonological stages had very significant effect (p < 0.01) on plant height, diameter, fresh and dry herb weight and thymol percentage. The highest plant height (31.83 cm) and highest plant diameter (38.50 cm) were at the fruit set stage. The highest fresh herb weight (10621 kg/ha) and the highest dry herb weight (4243 kg/ha) was at the fruit set stage. The lowest Fresh herb weight (5545 kg/ha) and the lowest dry herb weight (2035 kg/ha) was at the before flowering stage. The highest essential oil content (1.41%) was extracted at the 50% flowering stage. The highest thymol content (84.1%) was extracted at the before flowering stage. Industrial and Practical Recommendations: According to the findings of this research, the fruit set stage can be introduce as a the most appropriate time of harvesting for gaining the highest function of wet and dry Thymus daenensis, but for achieving to highest rate of thymol , the flowering stage can be recommended.