ناپايداري اجتماعي در بوم‌شهر ايراني و آثار جمعيتي آن

Social Instability in Iranian Eco-city and Its Demographic Effects

شهر و شهرنشيني در آغاز سده بيست‌ويكم، كه عصر پست‌مدرن، عصر جهاني‌شدن، عصر پست‌متروپليتن و... نام گرفته است، در معرض تحولات بنيادي كمّي و كيفي فراواني قرار گرفته است. تمدن كنوني بيش‌ازپيش شهري شده و تحولات جمعيتي و لايه‌بندي‌هاي اجتماعي، پيامدهاي ناگواري را بر پيكر هستي اجتماعي وارد آورده است. ابعاد سكونتگاه‌هاي شهري روزبه‌روز پيچيده‌تر و به‌تبع آن مخاطرات انساني در زيست‌بوم‌هاي شهري متبلور شده است. درحقيقت امروزه، در شهرها با نوعي مغايرت زمان روبه‌رو هستيم كه در آن: 1. خانه‌هاي بزرگتر داريم و خانواده‌هاي كوچكتر، راحتي بيشتر و زمان كمتر؛ 2. متخصص بيشتر و مشكلات بيشتر، داروي بيشتر و سلامتي كمتر؛ 3. بيشتر خرج مي‌كنيم و كمتر داريم، بيشتر مي‌خريم و كمتر لذت مي‌بريم؛ 4. ساختمان بلند‌تر و طبع كوتاه‌تر داريم، بزرگراه‌هاي پهن‌تر و ديدگاه‌هاي باريك‌تر داريم؛ 5. بيشتر مي‌نويسيم و كمتر ياد مي‌گيريم، بيشتر برنامه‌‌ريزي مي‌كنيم و كمتر اجرا؛ 6. فرصت بيشتر و تفريح كمتر داريم، تنوع غذايي بيشتر و تغذيه ناسالم‌تر داريم؛ 7. درآمد بيشتر و طلاق بيشتر داريم، منازل رويايي و خانواده‌هاي ازهم‌پاشيده‌تر داريم. اين مقاله با رويكرد پاتولوژيك و روش تحليلي، مي‌كوشد واقعيت‌هاي اجتماعي و عمدتاً چندبعدي حاكم بر حيات شهرها، به‌ويژه شهرهاي ايران در عصر پست‌متروپليتن را تبيين كند. يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهند كه تحولات جمعيتي در دهه‌هاي اخير و به‌تبع آن توپوگرافي اجتماعي ناهمگون شهري، مهاجرت، جدايي‌گزيني اجتماعي، حاشيه‌نشيني و نارسايي در ارايه خدمات، آسيب‌هاي اجتماعي و توجه‌نكردن به مقوله مهندسي اجتماعي از مهم‌ترين عوامل مخاطرات انساني در شهر‌هاي كشور است.

City and urbanization has been subject to many fundamental qualitative and quantitative changes at the beginning of 21st century which is called the age of postmodernism, globalization, post-metropolitan, and etc. Present civilization is increasingly urbanized and demographic changes and social stratification has caused damaging consequences to social existence. The dimensions of urban settlements are increasing complicated and, as a result, human dangers are manifested in urban environments. Today, in fact, we encounter a kind of time contradiction in cities, in which 1- we have larger houses and smaller families, we have more comfort and less time; 2- we have more specialists and more problems, we have more medicines and less health; 3- we spend more and have less money, we buy more and enjoy less; 4- we have taller buildings and lower temper, we have wider freeways and narrower views; 5- we write more and learn less, we plan more and execute less; 6- we have more time and less entertainment, we have more food variety and unhealthier diet; 7- we have more income and more divorces, we have dreamlike houses and scattered (disintegrated) families. Using a pathologic approach and an analytical method, the present paper seeks to elaborate on the social and mostly multidimensional realities ruling the existence of cities, especially Iranian cities, at the age of post-metropolitan. The research findings indicate that demographic changes in recent decades and, as a result, urban heterogeneous social topography, emigration, social isolationism, suburbanization and inadequacy in providing services, social damages and negligence over social engineering are among the most important factors of human dangers in Iranʹs cities