بررسي وضعيت مصرف گياهان دارويي و عوامل همراه آن در شهر قم

زمينه و هدف: طب گياهي به‌عنوان يكي از روش‌هاي طب مكمل، از ديرباز مورد استفاده جوامع مختلف بوده است. مطالعات دو دهه اخير حكايت از افزايش رو به رشد استفاده از گياهان دارويي در دنيا دارد كه گاهي بدون مشورت با پزشكان و بدون آگاهي از عوارض آن صورت مي‌گيرد. اين مطالعه با هدف تعيين وضعيت مصرف گياهان دارويي در شهر قم و عوامل همراه آن صورت گرفت. روش بررسي: اين مطالعه به روش توصيفي- مقطعي بر روي 372 نفر از مردم شهر قم در سال 1390 و با روش نمونه‌گيري آسان انجام شد. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه‌اي كه روايي و پايايي آن به تاييد رسيده بود، جمع‌آوري شد. داده‌ها با استفاده از جداول فراواني و آزمون كاي‌دو، من‌ويتني و فيشر مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. سطح معني‌داري 05/0 > p در نظر گرفته شد. يافته‌ها: در اين بررسي 48/35% نمونه‌هاي مورد پژوهش جهت درمان و 55/11% جهت پيشگيري؛ از گياهان دارويي استفاده كرده‌ بودند. بيشترين موارد مصرف به ترتيب شامل دل‌درد (4/48%)، سرماخوردگي (2/42%) و گلودرد (8/35%) و بيشترين گياهان مورد استفاده به ترتيب نعناع (3/72%)، خاكشير (1/65%) و دارچين (9/62%) بود. از ديدگاه افراد، مهم‌ترين دليل استفاده از گياهان دارويي، عوارض كمتر (1/51%) و نتيجه بهتر (9/39%) نسبت به طب شيميايي بود. از بين متغيرهاي مورد بررسي، تنها بين جنسيت و ميزان مصرف گياهان دارويي، ارتباط آماري معني‌داري مشاهده شد (01/0=p). نتيجه‌گيري: با توجه به نتايج اين مطالعه، بيشترين دليل مصرف گياهان دارويي، عوارض كمتر آن نسبت به طب شيميايي بوده است. بنابراين، لزوم اطلاع‌رساني صحيح در سطح جامعه نسبت به عوارض و تداخلات احتمالي آنها ضروري به‌نظر مي‌رسد.

Background and Objectives: Herbal medicine as a type of complementary medicine has long been used by different societies. The studies of the last two decades have indicated the growing use of drug plants in the world, sometimes without consulting a physician and with no knowledge about their side-effects. This study was done with the aim of determining the status of use of drug plants and its related factors in Qom city. Methods: This descriptive cross-sectional study was done on 372 people of Qom city in 2012, using convenience sampling. The data were collected through a questionnaire that its validity and reliability had been confirmed. The data were analyzed via frequency tables, chi 2, Mann-Whitney and Fisher’s tests. Significance level was considered p < 0.05. Results: In this study, 35.48% and 11.55% of participants had used drug plants for treatment and prevention, respectively. The most cases of consumption belonged to abdominal pain (48.4%), cold (42.2%) and sore throat (35.8%), and the most used plants were mint (72.3%), Sisymbrium irio (65.1%) and cinnamon (62.9%). The most important reason of use of drug plants were fewer side-effects (51.1%) and better results (39.9%) compared to chemical medicine. Among studied variables, a statistically significant relationship was observed between gender and the amount of using drug plants (p=0.01). Conclusion: Concerning the results of this study, the most reason of using drug plants was their fewer side-effects compared to chemical drugs. So, it is necessary to give accurate information, at the society level, about their side-effects and possible interactions.