مدلي براي مطبوعات زنان

Womanʹʹs Press in IRan:A Model fpr Study

مدلي براي مطالعه مطبوعات زنان در ايران هادي خانيكي ، معصومه كيهاني تاريخ دريافت: 25/11/90، تاريخ تاييد: 17/1/91 چكيده نقش و زبان مطبوعات در ايران به طور كلي تحت تاثير دو متغير « قدرت سياسي» و «جامعه مدني» بوده است كه خود متاثر از «فرهنگ سياسي نخبگان» و «ساز وكارهاي حل اختلاف در جامعه جديد» هستند. اين چارچوب كه قابل ارايه در مدلي توصيفي و تحليلي است، براي مطالعه مطبوعات زنان در ادوار مختلف نيز مي‌تواند به كار گرفته شود. نشريات زنان از نخستين دهه پس از مشروطيت تاكنون بخش مهم و تاثيرگذاري از بدنه تاريخ مطبوعات ايران را تشكيل داده‌اند. اين نقش را مي‌توان در طليعه دهه‌هاي 20 و 30 كه هر دو در فضايي از تضعيف استبداد و تقويت جامعه مدني قرار گرفته‌اند، مطالعه كرد. فرضيه اين مقاله آن است كه «قدرت جامعه مدني» بيش از «عدم تمركز قدرت سياسي» بر توسعه مطبوعات زنان در ايران تاثير دارد. اين مقاله بر پايه همين فرضيه دو نشريه شاخص زنان را در طليعه دو دهه 20 و 30 مورد مطالعه و تحليل قرار داده است. نشريه «زن امروز» در اوايل دهه 20 و «حقوق زنان» در اوايل دهه 30 محصول دو موقعيت متفاوت از دوره‌اي مبتني بر پراكندگي قدرت سياسي‌اند. در موقعيت نخست ضعف قدرت متمركز سياسي و در موقعيت دوم تلاش براي استقرار آزادي‌هاي مدني برجسته بوده‌اند. مقاله براساس تحليل ثانوي برخي يافته‌ها از تحليل محتواي اين دو نشريه، تفاوت‌ها و تمايزهاي اين دو را تحليل مي‌كند و بر پايه آن فرضيه‌اي را براي مطالعه مطبوعات زنان در ايران مطرح مي‌سازد. واژگان كليدي: مطبوعات زنان، قدرت سياسي، جامعه مدني، دانش، شكوفه، زن امروز، حقوق زنان.

Women’s Press in Iran: A Model for Study Hadi Khaniki Masoumeh Keihani Abastract Both language and role of the press in general are affected by “political power” and “civil society”, the two factors that are in turn shaped by political culture of the elite and conflict resolution mechanisms of the society. This framework that can be presented in a descriptive and analytic model can be used for the study of women’s press in different historical periods. Women’s press, since early twentieth century, has played an important role in the history of the press in Iran. This role can be seen in the 1940s and 1950s periods that were marked by a dispersal of power and fortification of civil society. The paper assumes that for the process of development of women’s press a “powerful civil society” is more effective than “dispersal of political power”. Basing on the same assumption, two important women’s magazines of the 1940s and 1950s were selected for study. Zan-e-Emrooz (Today’s Woman) from the early 1940s and Hoghoogh-e-Zanan (Women’s Rights) from the early 1950s are the products of two different situations in terms of the distribution of political power. The first was marked by a weak central political power while the second was marked by powerful struggle of the people for establishment of civil liberties. The paper continues with a secondary analysis of the critical discourse analysis of the two magazines to describe the divergences and differences between the two magazines. Finally, a framework for the study of the women’s press in Iran is introduced. Keywords: Women’s Press, Civil Society, Danesh, Shekoofeh, Zan-e-Emrooz, Hoghoogh-e-Zanan