بررسي فقهي ـ حقوقيِ مباني و محدوده تجويز جراحي‌هاي زيبايي و ترميمي

Jurisprudential-legal study on permission basics and scope of performing aesthetic and reconstructive surgeries

جراحي پلاستيك از جمله شاخه‌هاي نوظهور در حيطه پزشكي بوده كه به‌دنبال پيشرفت علم جراحي و تواجه با استقبال عامه، خاصّه در قرن اخير، رشد فزاينده‌اي داشته است. نظر به ويژگي‌هاي خاصّ اين قسم از عمليات پزشكي، چالش‌هايي اخلاقي و حقوقي، پيرامون مبناي تجويز انجام جراحي‌هاي پلاستيك در نظام‌‌هاي مختلف مطرح گرديده است.در حقوق ايران، عنايت ويژه قانونگذار در بند 2 ماده 59 قانون مجازات اسلامي به ضرورت شرعي به عنوان يك معيار حقوقي، اهميت توجه به اباحه اين قسم عمليات زيباسازي از منظر فقها را نمايان مي‌سازد. به‌طور كلي عمليات جراحي پلاستيك را در سه دسته مي‌توان جاي داد: ابتدا جراحي ترميمي كاركردي كه براي رفع نقص عملكرد عضو مربوطه صورت پذيرفته و واجد ضرورت حياتي است. دوم، جراحي ترميمي شكلي كه صرفاً جهت اصلاح و زيباسازي عضوي از بدن كه صورتي غيرطبيعي دارد، صورت پذيرفته و داراي يك ضرورت عيني است و دست آخر جراحي زيبايي محض كه در آن فردي طبيعي جهت ارتقاي زيبايي، تن خويش به تيغ جراحان مي‌سپارد و بعضاً مي‌تواند ضرورتي غيرعيني(روحي ـ رواني) داشته باشد. پزشك ضمن رعايت پاره‌اي از محظورات خاص شرعي، مكلّف به تشخيص هر قسم از ضرورات مذكور و موازنه آن‌ها در ترازوي منافع و مضارّ جراحي، جهت توجيه عقلاني انجام آن مي‌باشد.

Plastic surgery is a newly emerged branch of medicine which was developed dramatically in line with scientific development of surgery and public attention to it, particularly during the last century. In view of particular features of this branch of medical procedures, there are certain moral and legal challenges in deferent systems on the basis of the permission to perform these operations. In Iran, legislatorʹs special consideration in paragraph 2 of Article 59 Islamic Penal Code to Judicial (religious) necessity as a legal criterion reveals the importance of attention to jurists’ viewpoint about the legality of such practices. Generally speaking plastic surgery falls into three categories: Functional reconstructive surgery, which is carried out to remove malfunction of relevant organ and is considered as vital. Aesthetic reconstructive surgery which is carried out only for making certain organ of body appears beautiful, which is not regarded as natural. It is a necessity but not vital. And finally pure aesthetic surgery during which a person accepts surgery procedures only for being more beautiful. Sometimes it may be a non-objective necessity (psychological necessity). The physician should observe the religious limits and also he/she is obliged to specify the type of surgery necessity and possibility of surgery regarding the risks and complications of it.