طراحي ابزاري براي سنجش سواد اطلاعاتي دانشجويان دانشگاه پيام نور استان همدان

Designing an Instrument for Assessing the Students’ Information Literacy at Payam-e-Noor University

هدف اساسي اين پژوهش، طراحي ابزاري روا و معتبر براي سنجش مهارت‌هاي سواد اطلاعاتي دانشجويان در بافت نظام‌هاي آموزش از دور بوده است. روش تحقيق، توصيفي و از نوع پيمايشي بوده و جامعه آماري آن را كليه دانشجويان دانشگاه پيام‌نور استان همدان در سال تحصيلي 91-1390، به تعداد 28530 نفر تشكيل مي‌دادند. شيوه نمونه‌گيري، تصادفي خوشه‌اي بود و بر اين اساس تعداد 387 نفر از دو مركز، بر اساس فرمول نمونه‌گيري كرجسي و مورگان انتخاب گرديد. براي جمع‌آوري اطلاعات، ابزاري به نام پرسش‌نامه سنجش سواد ‌اطلاعاتي توسط محقق بر اساس معيارهاي علمي و مبتني بر طيف ليكرت ساخته شد. اين ابزار دربرگيرنده 5 مولفه (مبتني بر 5 استاندارد سواد ‌اطلاعاتي) و 30 گويه است كه آزمودني بايد آن‌ را به ‌شيوه خود - ارزيابي پاسخ دهد. براي مناسب‌سازي گويه‌هاي آن از توان افتراقي و براي بررسي روايي آن از روايي محتوايي، صوري و سازه (روايي همگرا و تحليل عاملي) استفاده شد. بر اين اساس، ميزان همبستگي بين اين آزمون و آزمون اصغرنيا (1388) در روايي همگرا 77/0 بود. هم‌چنين نتيجه تحليل عاملي اكتشافي (به روش تحليل مولفه‌هاي اصلي) بر روي پرسش‌نامه منجر به استخراج 6 عامل با واريانس تراكمي نزديك 66 درصد گرديد. براي تعيين ميزان پايايي آن به‌شيوه همساني دروني نيز از آزمون آلفاي كرونباخ استفاده شد كه براي كل گويه‌ها 94/0 محاسبه شد. نتايج نشان داد كه «پرسش‌نامه سنجش سواد اطلاعاتي» براي سنجش سواد اطلاعاتي دانشجويان در بافت نظام‌هاي آموزش از دور مناسب بوده و از روايي و پايايي لازم برخوردار است. نتيجه ديگر پژوهش نيز نشان داد كه بين سن و سطح سواد اطلاعاتي دانشجويان رابطه مثبت و معناداري وجود دارد.

The aim of this research was to make a valid and reliable questionnaire for assessing the information literacy of distance learners. The statistical population of it included all students that enrolled in all branches of Payam-e-Noor University of Hamedan province. The total number of those was 28530 people. For sampling of subjects, a cluster sampling method was used. On the basis of this method, 387 subjects were selected based on Kerejsi and Morgan table. To gather data, a research-made questionnaire was used. This questionnaire was made based on the Likert scale (very high, high, moderate, low, and very low). The components of the instrument (questionnaire) included 5 standard competency of ACRL. The questionnaire is composed of 30 items in the form of self-report statements. To make the items suitable, discriminative power method was used, and to validate the items, content, formal and construct validity (convergent validity and factor analysis) were used. Based on the convergent validity, the correlation coefficient between this questionnaire and Asghrnia’s Questionnaire (2009) was 0/77. Also, results of explanatory factor analysis on the items of questionnaire led to extraction of 6 factors with a total cumulative variance explained nearly 66%. For making items reliable, the Cronbach’s alpha was used (?=0/94). Results show that the research-made scale (information literacy questionnaire) is a suitable and a reliable instrument for assessing the information literacy of distance learners. Moreover, other results of the research shows that there are a significant and positive correlation between learners’ level of information literacy skills and their age.