تركيبهاي تشكيل‌دهنده اسانس برگهاي چهار گونه از جنس اكاليپتوس (Eucalyptus LʹʹHer.) كشت‌شده در باغ گياه‌شناسي كاشان

Chemical components of essential oils of four Eucalyptus LʹʹHer. species cultivated in Kashan’s botanical garden, Iran

مقدمه و هدف: اكاليپتوس(Eucalyptus LʹHer.) يكي از جنس‌هاي اسانس‌دار خانواده مورد (Myrtaceae) محسوب مي‌شود كه بومي استراليا بوده و گونه‌هاي مختلف آن در ساير نواحي گرمسيري جهان كاشته شده است. هدف از اين تحقيق، استخراج و شناسايي تركيب‌هاي تشكيل‌دهنده اسانس چهار گونه از جنس اكاليپتوس كاشته شده در باغ گياه‌شناسي كاشان مي‌باشد. روش تحقيق: برگ‌هاي چهار گونه E. largiflorens، E. intertexta، E. torquata و E. loxophleba، از عرصه باغ گياه‌شناسي كاشان جمع‌آوري شد. اسانس‌گيري به روش تقطير با آب و با دستگاه كلونجر انجام شد. اجزاي اسانس با استفاده از دستگاههاي GC و GC/MS تجزيه و شناسايي شد. نتايج و بحث: بازدهي اسانس برگ‌هاي E. largiflorens، 85/1% (حجمي/وزني) به دست آمد. تعداد 19 تركيب اسانس شناسايي شد كه، 1،8-سينيول (71/58%)، پارا-سيمن (42/12%)، آلفا-پينن (61/5%)، كريپتون (54/4%) و ترپينن-4-ال (53/4%) تركيب‌هاي عمده اسانس بودند. بازدهي اسانس E. intertexta، 5/1% (حجمي/وزني) به دست آمد. تعداد 16 تركيب در اسانس شناسايي شد كه بيشترين تركيب‌هاي تشكيل‌دهنده اسانس، 1،8-سينيول (45/69%)، آلفا–پينن (26/14%)، گلوبولول (02/4%) و لدول (36/2%) بودند. بازدهي اسانس E. torquata، 2/1% (حجمي/وزني) به‌دست آمد. تعداد 20 تركيب در اسانس شناسايي شد كه تركيب‌هاي اصلي تشكيل‌دهنده اسانس عبارتند از 1،8-سينيول (86/33%)، آلفا-پينن (14/26%)، آرومادندرن (99/8%) و گلوبولول (28/7%) بودند. بازدهي اسانس E. loxophleba، 54/1% (حجمي/وزني) بدست آمد. تعداد 8 تركيب در اسانس شناسايي شد كه بيشترين تركيب‌هاي تشكيل‌دهنده اسانس، 1،8-سينيول (71/25%)، گلوبولول (63/21%)، آرومادندرن (43/20%)، 4-متيل-2-پنتيل استات (98/14%) و بتا-اودسمول (92/5%) مي‌باشند. قسمت اعظم ترپن‌هاي تشكيل‌دهنده اسانس برگ‌هاي E. torquata، E. intertexta و E. largiflorens مونوترپن‌ها بودند، در حالي‌كه بيشترين تركيب‌هاي تشكيل‌دهنده اسانس برگ‌هاي E. loxophleba ، سزكويي‌ترپن‌ها بود. توصيه كاربردي/صنعتي: با توجه به نتايج حاصل از اين تحقيق و به لحاظ ارزش دارويي اسانس گونه‌هاي مختلف اكاليپتوس (بهويژه درصد بالاي تركيب 8،1-سينيول)، گونه E. intertexta جهت كشت و بهره‌برداري از اسانس آن در صنايع دارويي در منطقه كاشان توصيه مي‌گردد

Background & Aim: Eucalyptus LʹHer. [an aromatic genera of the family (Myrtaceae)] is native to Australia and other tropical species is planted worldwide. The purpose of this study is to extract and identify the essential oils components of four species of Eucalyptus LʹHer. cultivated in botanical garden of Kashan, Central Iran. Experimental: Leaves of E. largiflorens, E. intertexta, E. torquata and E. loxophleba, were collected from the botanical garden in Kashan. Extracting was done by hydro-distillation method and Clevenger approach. Components of essential oils were identified using GC and GC/MS analysis. Results & Discussion: The essential oil yield of E. largiflorens was 1.85% (v/w) and, nineteen compounds were identified. The major components in the essential oil were 1,8-cineol (58.71%), p-cymene (12.42%), ?–pinene (5.61%) and terpinen-4-ol (4.53%). Yield of the essential oil of E. intertexta was 1.5% (v/w) and, sixteen components were identified which the major components were 1,8-cineol (69.45%), ?–pinene (14.26%), globulol (4.02%) and terpinen-4-ol (1.79%). Yield of the essential oil of E. torquata was 1.2% (v/w) and, twenty components were identified which the main compounds were 1,8-cineol (33.86%), ?–pinene (26.14%), aromadendrene (8.99%) and globulol (7.28%). The essential oil yield of E. loxophleba was 1.54% (v/w) which the major components were identified including 1,8-cineol (25.71%), globulol (21.63%), aromadendrene (20.43%) and 4-metyl-2-pentyl acetate (14/98%). The highest amount of terpenoides in essential oil of leaves E. largiflorens, E. intertexta, and E. torquata were monoterpenes, while the highest amount of terpenoides in essential oil of E. loxophleba were sesquiterpenes. Industrial and practical recommendations: According to the results of this research and the value of different species of medicinal Eucalyptus LʹHer essential oils (in particular, the combination of 1,8-cineol), cultivation and exploitation of E. intertexta for pharmaceutical industry is recommended.