اثر ريزنمونه ها و هورمون هاي رشد در باززايي مستقيم زرين گياه (.Boiss Dracocephalum kotschy ) با استفاده از تكنيك كشت بافت

Effect of explants and growth regulators on direct organogenesis of Dracocephalum kotschyi Boiss. via tissue culture technique

مقدمه و هدف: در ايران 8 گونه از جنس Dracocephalum متعلق به تيره نعناعيان وجود دارد كه اهميت زيادي از نظر كاربرد در صنايع آرايشي، غذايي و به ويژه در صنايع دارويي دارند. Dracocephalum kotschy يكي از گونه هاي مهم انحصاري در ايران مي باشد كه با نام زرين گياه مشخص مي شود، در طب سنتي كاربرد فراواني دارد. به منظور بررسي اثر هورمون هاي مختلف رشد و ريزنمونه بر روي باززايي مستقيم زرين گياه D. kotschy با استفاده از تكنيك كشت بافت، اين تحقيق مورد بررسي قرار گرفت. روش تحقيق: در مطالعه حاضر تنظيم كننده رشد سيتوكينين BAP و اكسين هايIBA و NAA با غلظت هاي متفاوت و هم چنين ريزنمونه هاي نوك ساقه، هيپوكوتيل و برگ هاي كوتيلدوني در تكثير زرين گياه و ريزازديادي مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج و بحث: نتايج نشان داد بهترين تيمار و ريزنمونه بر باززايي مستقيم زرين گياه محيط كشت پايه MS حاوي 5 ميلي گرم در ليتر BAP و 2/0 ميلي گرم در ليتر NAA بر ريزنمونه نوك ساقه مي باشد. ريزنمونه هاي باززايي شده در محيط كشت MS حاوي 1 ميلي گرم در ليتر BAP و 5/0 ميلي گرم در ليتر IBA رشد طولي داشتند و هم چنين در همان محيط رشد طولي، ريزنمونه ها ريشه دار شدند. گياهچه هاي ريشه دار شده سپس به مرحله مقاوم سازي منتقل شدند. پس از سازگاري گياهچه هاي زرين گياه حاصل از باززايي، 95 درصد از گياهچه هاي منتقل شده به گل خانه داراي رشد مناسب بودند. توصيه كاربردي/صنعتي: با توجه به نتايج حاصل از اين تحقيق مي توان اقدام به تكثير و توليد ماده موثره گياه دارويي و بسيار ارزشمند زرين گياه نمود البته يكي از مهمترين محاسن اين روش جلوگيري از انقراض و حفاظت گونه در خارج از زيستگاه خواهد بود.

Background & Aim: Dracocephalum genus belongs to the Lamiaceae family which has eight species in Iran. Dracocephalum kotschyi Boiss is an important medicinal and aromatic plant that use in pharmaceutical industry. In addition, this species is used in Iranian traditional medicine. The aim of current study was to examine the various growth regulations and explants on direct organogenesis of Dracocephalum kotschyi using tissue culture technique. Experimental: Various concentrations of BAP, IBA and NAA belong to auxin and cytokinin, as two important plant growth regulators (PGR), with shoot tip explants; hypocotyl and cotyledon were investigated in plant micropropagation of Dracocephalum kotschyi. Results & Discussion: Results indicated that the best treatment and explants on regeneration Dracocephalum kotschyi was MS medium containing 5 mg/L BAP, and 0.2 mg/L NAA on shoot tip explants. Regenerated explants on MS medium containing 1 mg/L BAP and 0.5 mg/L IBA had elongation growth and the elongation growth medium, plantlets were rooted. Rooted plantlets were then transferred to the hardening. After consistency of the regeneration plant seedlings Dracocephalum kotschyi, about 95% of seedling transferred to greenhouse suitable growing. Industrial and practical recommendations: According to the results of this research, we can start to proliferate and produce the effective matter of medicinal plant, such as Dracocephalum kotschyi. The most important benefit of this method is to prevent from extinction and to protect the species out of the environment.