تبييني جديد از حركت جوهري بر اساس علم ذاتي طبايع

A New Interpretation of Substantial Motion on the Ground of Essential Knowledge of Natures

كيفيت رابطه ثابت و سيال از جمله مسايل دشوار فلسفي است كه فلاسفه از ديرباز به آن پرداخته‌اند. ملاصدرا نيز بر اساس اثبات حركت جوهري و لوازم آن پاسخي متفاوت با گذشتگان به اين مسيله داده است. ليكن هنوز در تبيين و نحوه جمع‌بندي مباني او در اين مسيله ابهاماتي وجود دارد. از جمله اين‌كه حركت جوهري چگونه با ثبات طبايع در عالم دهر كه ملاصدرا نيز به آن قايل است قابل جمع است. اين مقاله تلاش مي‌كند بر اساس مبنايي متفاوت اولاً حركت جوهري را تبيين و ثانياً اين ابهامات را رفع كند. اين مبناي متفاوت، قايل‌شدن به نقش‌آفريني علم طبايع مادي در تحقق حركت جوهري است. ليكن از آن‌جا كه حكما به علم در ماديات مناقشات فراواني وارد كرده‌اند ابتدا به حل و فصل اين مناقشات و اثبات علم در طبايع مي‌پردازيم و آن‌گاه بر اساس آن، حركت جوهري را تبيين مي‌كنيم. همچنين با بررسي كيفيت نسبت عالم دهر با عالم ماده و تبيين عينيت اين دو عالم با يك‌ديگر و نفي رابطه عليت ميان آن‌ها، تفاوت اعتباري آن‌ها را روشن كرده و بر اساس آن، نحوه جمع ميان حركت جوهري در عالم ماده و ثبات طبايع در عالم دهر را تبيين مي‌كنيم.

The relation between stable and changing is among difficult philosophical cruxes on which philosophers were interested in from the ancient times. Mulla Sadra also, according to his argument of substantial motion and what follows from that, has grappled with that problem from another point of view. But there is still some ambiguity in his explanation and articulation of the problem. Among them is the problem how substantial motion can be held consistently with the stability of Dahr world, which Mulla Sadra believes in. in this paper we try to put a further gloss on substantial motion and clarify these ambiguities by assuming a different assumption. This later assumption, considers important the role of material beings in realization of substantial movement. But due to the fact that there is a lot of disputation on the possibility of realization of knowledge in material beings among philosophers, we first embark solving such debates and defending the possibility of realization of knowledge in material natures and afterwards on the ground of it, we elaborate substantial motion. Also scrutinizing the relation between Dahr world with material universe and establishing the unity of these worlds, and denying causal relation between them, weʹll establish their subjective duality and on the ground of that, weʹll elaborate the fact how one can hold consistently the substantial motion of material world vis-à-vis the stability of natures in Dahr world.