بازنمايي تحولات فرهنگي در مناسك عزاداري زنانه

THe Reflaction of Culture Transformations on Womenʹʹs Religious Ritual

چكيده مجالس عزاداري به‌عنوان كانوني براي تجسم بعد مناسكي دين در پيوند با زمينه‌هاي فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي جامعه دينداران در ادوار تاريخي اشكال گوناگوني به خود گرفته است. اين نوشتار بر آن است تا مبتني بر نظريه‌هاي كاركردگرايانه و روش اسنادي و ميداني- مشاهده مستقيم و مصاحبه نيمه ساخت يافته - برحسب نوع هييت‌ها، بازنمود تحولات فرهنگي اجتماعي را تا اواخر دهه هشتاد در مراسم مذهبي زنانه شهر تهران به تصوير كشد. مبتني بر يافته‌هاي اين پژوهش علاوه بر شكل سنتي و مرسوم مراسم روضه هاي زنانه كه از دوره قاجاريه با شكلي ساده و فارغ از تجملات، ساختار سخنران/ روضه‌خوان و محتواي روضه با وجه غالب عاطفي، وعظ و توصيه، ادعيه بدون ترجمه و مخاطباني ‌‌به‌طور عمده كم‌سواد يا بي‌سواد، هم‌محلي و مسن رايج بود، از دهه هفتاد به بعد دو گونه هييت‌هاي «عامه‌پسند» و «معرفت‌گرا» در ميان زنان برخوردار از سرمايه فرهنگي جامعه شهري مدرن رواج يافت. هييت‌هاي عامه‌پسند در شكل تجمّلي، پرزرق وبرق و شورانگيز، در ساختار مداح/نوازنده و در محتوا عاميانه و همه فهم و مخاطباني ‌‌به‌طور عمده جوان‌تر، پايگاه طبقاتي متنوّع، سطح تحصيلاتي متوسط و فاقد شغل و هييت‌هاي معرفت‌گرا در شكل تجمّلي و پرزرق و برق با ميزاني رسميت بيشتر، ساختار سخنران/ مداح و سخنران/ مداح/ نوازنده، محتواي عقلي، استدلالي و‌شناختي و مخاطباني جوان، با تحصيلات عاليه، مشاغل حرفه‌اي از طبقات اجتماعي بالا، تقاضاهاي فرهنگي جديد و متنوع زنان را در پيوند با زمينه فرهنگي جامعه بازنمايي مي‌كنند

The reflactin of Cultural taransformatins on weman’s religious ritual Abstract Narges Nikkhah qamsari , Mojgan Dastoury Abstract Throughout the history the religious gatherings have taken various forms as a center for achieving and manifesting the ritual aspect of religion in connection with cultural, social, and economical background of the believer society. This paper is aimed to indicate the manifestation of Iran socio-cultural changes that had occurred until the late 1980s in the womenʹs ritual rites in Tehran, according to the type of gatherings. This is done based on functionalist theories and by using the documentary method, field study, direct observation, and semi-structured interview. The findings show that in addition to the traditional and conventional forms of womenʹs threnodies that have been commonly held since Qajar era in a very simple way and in eulogist/speaker structure by giving a very emotional speech full of advice, preaches, and un-translated prayer for the old local illiterate or low-literate audience, two other forms of " popular" and "cognition-oriented" gatherings have got prevailing among the modern urban cultured women since 1970s. The popular gatherings are held in a very luxurious and glamorized way and in eulogist/musician structure. As for the content, it is very informal and understandable for all, which is addressed to usually younger, unemployed audience with various social status and average education. In contrast, cognition-oriented" gatherings are held in a splendid luxurious style with more formalities, with eulogist/speaker and eulogist/ speaker/ musician structures. The content is more rational, argumentative, and cognitive. The audience is young and highly educated from high social class and professions. The findings manifest the womenʹs new and various cultural demands in connection with the cultural context of society. Key words: Cultural changes, Women rituals, Traditional religious gatherings, popular gatherings, cognition-oriented gatherings.