مطالعه بافت شناسي و هيستوشيمي پيش معده و سنگدان در گنجشك خانگي(Passer domesticus)

Histological and histochemical study of the proventriculus and gizzard of the Passer domesticus

با توجه به اهميت و نقش گنجشك خانگي (Passer domesticus) در انتقال بيماري هاي مختلف در محيط زندگي انسان و حيوانات، بررسي كالبد شناسي و بافت شناسي دستگاه هاي مختلف اين پرنده ضروري به نظر مي رسد. در اين مطالعه 12 قطعه گنجشك خانگي سالم و بالغ از هر دو جنس از اطراف شهر مشهد تهيه و به روش متعارف (بيهوشي با استنشاق اتر) كشته و خون گيري از آن ها به عمل آمد. سپس از پيش معده، ايسموس و سنگدان نمونه هاي بافتي تهيه و رنگ آميزي هاي هماتوكسيلين و ايوزين، ورهوف، ونگيسون، آلسين بلو، ماسون تريكروم و پاس انجام شد. بعد از تهيه تصاوير بافتي ميكرومتري با لنز مدرج به دقت در تمام نمونه ها از لايه هاي مختلف بافتي صورت گرفت و ميانگين و انحراف معيار داده ها به وسيله برنامه Excel اندازه گيري شد وخصوصيات هيستوشيمي ترشحات سطح مخاطات مطالعه گرديد. نتايج نشان داد كه از لحاظ تشريحي معده در گنجشك خانگي شبيه ديگر پرندگان دانه خوار از دو بخش پيش معده و سنگدان تشكيل شده است. در هر دو بخش معده، چين هاي مخاطي طولي با اپيتليومي از نوع استوانه اي ساده مشاهده گرديد. سطح مخاط در پيش معده توسط موكوسي اسيدي و در سنگدان توسط گليكوپروتيين هاي خنثي پوشيده شده بود. پارين در هر دو بخش از نوع بافت همبند سست بوده و داراي غدد لوله اي مي باشد. عضله مخاطي در پيش معده به صورت پراكنده و در سنگدان ديده نشد. لايه عضلاني در پيش معده و سنگدان از نوع صاف و در چند لايه قرار داشت. مطالعه ميكرومتري نمونه ها نشان داد كه در پيش معده گنجشك ضخامت مخاط و زير مخاط تقريباً شش برابر لايه ماهيچه اي است در صورتي كه در سنگدان بلعكس ضخامت لايه ماهيچه اي تقريباً شش برابرلايه مخاط و زير مخاط مي باشد.

A histological and histochemical study of the stomach (proventriculus and gizzard) of the Passer domesticus was carried out, under light microscopy.In the present study, we prepared 12 adult Passer domesticus (both sex) captured in the country side of Mashhad, Iran. After euthanasia with ether inhalation, the digestive tract was exposed and fragments of the stomach (proventriculus and gizzard) were fixed in 10%formaline for 24 hours. After dehydration and treatment with xylene, the fragments were imbedded in paraffin wax. Histological sections of 6 micrometers were stained by Hematoxyloin and Eosin, PAS, Vang Gieson, Masson trichrome, Verhof, Alcian blue method.The analysis of the histological section of stomach in Passer domesticus revealed that the wall of the stomach in constituted by the following layers: Tunica mucosa of proventriculus and of the gizzard present folds by simple columnar epithelium. We observed muscularis mucosa in proventriculus but did not observe it in gizzard. In the lamina propria of both regions, there are simple tubular glands. The tunica muscularis of proventriculus consists of inner longitudinal, intermediary circular and external longitudinal layers of smooth muscles. In the gizzard, it consists of an internal longitudinal and external circular layer. The cuticle is laid over the tunica mucosa of the gizzard was staining with Verhof and PAS.