افزايش توان ترسيب كربن اكوسيستم با كاشت يونجه چند ساله ( .Mediacago sativa L) در ديم زارهاي كم بازده ( مطالعه موردي : حوزه آبخيز ميدان شهرستان اسفراين)

Increasing the carbon sequestration potential of ecosystem with planting the perennial Alfalfa (Medicago sativa L.) in low-yield drylands (Case study: Maydan watershed of Esfarayen)

نوع كاربري اراضي و مديريت آنها، نقش مهمي در توان ترسيب كربن اكوسيستم دارد. تبديل ديم‌زارهاي كم‌بازده كشت يكساله به مراتع دست‌كاشت (مراتع مصنوعي) نوعي اقدام مديريتي در جهت حفظ منابع پايه اكولوژيكي مي‌باشد. به‌منظور بررسي نقش اين نوع مديريت اراضي و تاثير آن در توان ترسيب كربن پايدار، دو اكوسيستم ديم زار و مرتع مصنوعي در حوزه آبخيز ميدان در شهرستان اسفراين انتخاب گرديد. سپس از كليه اجزاي سهيم در ترسيب پايدار شامل زيست‌توده زيرزميني يونجه چندساله رقم قره‌يونجه در اكوسيستم مرتع مصنوعي و همچنين خاك و لاشبرگ در هر دو اكوسيستم، نمونه برداري و ميزان كربن آلي ترسيب ‌شده محاسبه گرديد. نتايج نشان داد كه ميزان ترسيب كربن آلي در دو اكوسيستم در دو بخش خاك و لاشبرگ، داراي اختلاف معني‌دار (01/0P?) و در اكوسيستم مرتع مصنوعي به‌‌ترتيب 55/1 و 62/1 برابر اكوسيستم ديم‌زار يكساله بود. همچنين اين نوع مديريت اراضي، توان ترسيب كربن پايدار در بخش زيست‌توده را از مقدار صفر به 87/37 تن در هكتار ارتقا داد. بنابراين به‌نظر مي‌رسد كه استقرار اكوسيستم مرتع مصنوعي به جاي اكوسيستم كشت ديم يكساله، بتواند علاوه بر حفظ منابع پايه اكولوژيكي، باعث افزايش معني‌دار توان ترسيب كربن پايدار اكوسيستم نيز گردد. واژگان‌كليدي: اكوسيستم، ترسيب كربن، ديم‌زار، مرتع مصنوعي، يونجه

Land using type and its management has important role in carbon sequestration potential of the ecosystem. Conversion of the low-yield annual drylands to planted or artificial rangelands is one of management measures for conservation basic ecological resources. For investigating the role of land using type and evaluating the effect of conversion of annual dryland to artificial rangeland ecosystems on the stable carbon sequestration potential, Maydan watershed of Esfarayen was chosen. Then, all parts participated into stable sequestration of carbon included belowground biomass of perennial alfalfa in artificial rangeland ecosystem, in additional to soil and litter in both ecosystems sampled and amount of sequestrated organic carbon measured. Comparison results showed that amounts of the sequestrated organic carbon in two ecosystems in both of soil and litter parts, had a significant difference (P? 0.01) and was 1.55 and 1.62 times respectively in artificial rangeland ecosystem more than annual dryfarm ecosystem. This type of land management enhanced stable carbon sequestration potential of phytomass from zero to 37.87 tonha-1 too. So it seems that establishment of artificial rangeland ecosystem instead of annual dryfarm ecosystem can significantly increase the stable carbon sequestration potential of ecosystem, in addition to conserve the ecological basic resources. Keywords: Alfalfa, Artificial rangeland, Carbon sequestration, Dry farm, Ecosystem ?