نقدي بر هندسه ي شهري از ديد اخلاق و حقوق اسلامي

A Criticism on Urban Geometry from the Viewpoints

انسان ها در شيوه ي طبيعي زندگي با هم مشترك و هم سان اند و آن چه آنان را متمايز مي سازد روش ها، سبك ها و آيين هايي است كه برمي گزينند؛ و طبعاً به تناسب حجم فعاليت ها اشكالات و چالش هايي نيز رخ مي نمايد. لذا مي بينيم دستگاه تقنيني نظام براي حراست از دستاوردهاي انقلاب اسلامي مقرر داشته است كه پس از تصويب طرح هاي كلان اقتصادي، عمراني و فرهنگي و غيره نسبت به تهيه ي پيوست فرهنگي اقدام شود. بر اين اساس، نويسنده به نقد وضعيت هنر معماري شهر مدرن اسلامي پرداخته و معتقد است كه در سبك زندگي معطوف به معماري گذشته، اخلاق و فرهنگ و حقوق، با داعي هاي برخاسته از طبع سليم انساني و اسلامي متوازن بوده اند؛ ليكن هم اكنون چنين همخواني در ميانه نيست. وي مهم ترين علت آن را وام گيري از ديگران بدون توجه به فارق هاي ارزشي ديني مي-داند، اما كنار نهادن اين رويه را نيز به صلاح نمي داند زيرا رويكرد به آن ما را با چالش ديگري روبرو مي سازد. نوشتاري كه پيش رو داريد با تاكيد بر پذيرش ضرورت رويكرد به ساخت و ساز مدرن شهري نگاهي به چالش هاي فرهنگي و حقوقي آن با ارزش هاي ديني دارد و هرگز مدعي نيست كه نسخه ي علاجي نيز به همراه دارد، زيرا اولاً ميان كشف مساله و ارايه ي پاسخ استلزامي وجود ندارد؛ ثانياً تهيه ي چنان نسخه اي نيازمند تشريك مساعي گروهي از كارشناسان زبده و مجرب معماري به علاوه دين ورزان ماهر و مسلط به مباني ديني مي باشد. ساختار نوشتاري مقاله عبارت است از مقدمه و دو بخش عمده كه در بخش نخست نگاهي به مولفه هاي معماري اسلامي دارد و در بخش دوم با عطف توجه به عقلانيت ديني و ملي به شيوه ي ساخت و ساز شهري در دو فاز عمومي و مذهبي نظري انتقادي مي افكند.

H uman beings have a lot in common, but what makes them different from each other is their employed approaches, styles and customs which produce some difficulties and challenges ‌‌according to the volume of activities. Considering this fact, Iran’s legislative system has provided a cultural appendix when ratifying major economic, development and cultural plans. The author criticized the architecture of a modern Islamic city which is not consistent with Islamic and human motivates such as morality, culture, law that existed in the past. It seems that this problem is the consequence of borrowing some elements from others without considering the Islamic values. It should be also mentioned that leaving this approach will bring about other difficulties. The current study is a descriptive research which focused on the modern approach of development planning considering cultural and legal problems. No specific approach was prescribed, since there is no necessity to prescribe an approach when investigating in a domain, and presenting such a method requires that a group of architectures and religious experts cooperate on this issue. This study is comprised of an introduction and two main sections. In the first section, Islamic architecture factors were generally expressed, and in the second section, considering national and religious reasoning, a critical analysis of development planning was conducted in both public and Islamic phases. It is a desk and semi-applied research which used descriptive methods.