بررسي اثر كود نيتروژن، ورمي‌كمپوست و نيتروكسين بر شاخص‌هاي رشد، مراحل فنولوژيك و عملكرد دانه كنجد

Effect of nitrogen fertilizer, vermicompost and nitroxin on growth indexes, phonological stages and grain yield of Sesame

به‌منظور بررسي تاثير نيتروژن، ورمي‌كمپوست و كود بيولوژيك نيتروكسين بر شاخص‌هاي رشد و مراحل نموي كنجد، آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 3 تكرار در تابستان 1388، در شهرستان بهبهان اجرا شد. عامل اول شامل 50، 75 و 100 درصد نيتروژن مصرفي منطقه، عامل دوم شامل صفر، 5 و 10 تن كود ورمي‌كمپوست در هكتار و عامل سوم شامل كود زيستي نيتروكسين با 2 سطح تلقيح و نبود تلقيح با بذر بود. نتايج نشان داد كه تلقيح نيتروكسين و كاربرد 5 و 10 تن در هكتار ورمي‌كمپوست به‌ترتيب موجب افزايش 10/7، 11/23 و 19/31 درصدي در LAI حداكثري كنجد شد. با افزايش مصرف كود نيتروژن، ورمي‌كمپوست و تلقيح با نيتروكسين CGR حداكثر كنجد افزايش معني‌د‌اري يافت. نتايج همچنين نشان داد كه كاربرد كود ورمي‌كمپوست و نيتروكسين تاثير مثبت و معني‌داري بر مراحل فنولوژيك كنجد داشته است به‌طوري‌كه با كاربرد ورمي‌كمپوست ميزان GDD مورد نياز سبز شدن در كنجد به‌صورت قابل‌توجهي كاهش پيدا كرد. همچنين تلقيح با كود بيولوژيك نيتروكسين باعث كاهش طول دوره سبزشدن به‌ميزان 42/17 درصد شده است. با كاربرد ورمي‌كمپوست طول دوره كاشت تا كپسول‌دهي افزايش يافت، به‌گونه‌اي كه در تيمار 5 تن در هكتار به بالاترين ميزان خود رسيد. كاربرد نيتروكسين افزايش 50/8 درصدي عملكرد دانه را سبب شد. با توجه به اثر متقابل نيتروژن و ورمي‌كمپوست، بيش‌ترين عملكرد دانه كنجد (1352 كيلوگرم در هكتار) در تيمار 10 تن ورمي‌كمپوست به همراه 75 درصد نيتروژن معمول منطقه به‌دست آمد.

In order to study the effect of nitrogen, vermicompost and nitroxin biofertilizer on growth indices and phenology stage of sesame, a field experiment was carried out at Behbahan based on randomized complete block design in factorial arrangement with three replications in the summer of 2009. First factor was three rates of nitrogen fertilizer (50, 75 and 100% of region recommended nitrogen rate,) and second factor was three rates of vermicompost (0, 5 and 10 t ha-1) and third factor was two levels of nitroxin biofertilizer application (seed inoculation and non-inoculation). The result showed that nitroxin inoculation and the use of 5 and 10 t ha-1 vermicompost increased 7.1, 23.11 and 31.19% of maximum LAI of sesame, respectively. With increasing nitrogen fertilizer application, vermicompost and nitroxin inoculation, the maximum CGR of sesame increased significantly. Result also showed that vermicompost and nitroxin application had a positive and significant effect on phonological stages of sesame. So that use of vermicompost decreased rate of GDD requirement for sesame emergence significantly. Also inoculation with biological fertilizer nitroxin reduced emergence 17.4%. With vermicompost application the period of planting to appearance of capsule increased and reached to the highest level (5 t/ha). Nitroxin application increased grain yield 8.5%. Interaction of nitrogen and vermicompost showed that the most grain yield (1352 kg/ha) was obtained with applying 10 t/ha vermicompost and 75% nitrogen rate based on regional recommended.