بررسي اثر تاريخ‌هاي مختلف كاشت بر شاخص‌هاي رشد و عملكرد ارقام برنج در شمال خوزستان

Sowing dates effect on yield and growth indexes of rice cultivars in northern Khozestan

اين پژوهش به‌منظور بررسي اثر تاريخ‌هاي مختلف كاشت بر روند رشد شاخص سطح برگ، ماده خشك و وزن خشك خوشه و همچنين بررسي عملكرد، شاخص برداشت، ميزان باروري و وزن هزاردانه ارقام برنج به‌مدت يك‌سال در شمال خوزستان به‌صورت كرت‌هاي يك‌بار خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 3 تكرار اجرا گرديد. عامل اصلي تاريخ كاشت در 3 سطح (5 خرداد، 20 خرداد و 5 تير) و عامل فرعي شامل 3 رقم عنبوري قرمز (بلند و كوتاه) و چمپا بود. نتايج تجزيه واريانس نشان داد بين تاريخ‌هاي مختلف كاشت و ارقام در تمامي صفات تفاوت معني‌داري در سطح 1 درصد وجود داشت و به غير از وزن خشك خوشه و ميزان باروري (تفاوت در بين تاريخ‌هاي مختلف كاشت در سطح 5 درصد بود) بقيه صفات بدون تفاوت معني‌داري در اثر متقابل دو عامل بودند. بيش‌ترين مقدار شاخص سطح برگ و ماده خشك كل مربوط به تاريخ كاشت اول، وزن خوشه و عملكرد دانه مربوط به تاريخ كاشت سوم بود. بررسي روند تغييرات صفات شاخص سطح برگ و ماده خشك نشان مي‌دهد با افزايش تنش حرارتي در مرحله زايشي طي تاريخ كاشت 5 خرداد در مدت زمان كم‌تري به حداكثر خود رسيدند و اين در حالي بود كه وزن خشك خوشه كم‌ترين افزايش را در دو هفته آخر تاريخ كاشت مزبور به‌دليل عقيمي بيش‌تر دانه‌ها در اين محدوده زماني دارا بود. در بين ارقام نيز كم‌ترين تغييرات را عنبوري پا كوتاه و بيش‌ترين عملكرد را رقم چمپا با متوسط 4/3795 كيلوگرم در هكتار دارا بود.

In order to evaluate the effects of different sowing dates on leaf area index, dry biomass weight and panicle dry weight and also yield of rice cultivars, harvest index, fertility rate, and 1000-grain weight an experiment was as spilt plots arrangement based on RCBD design with three replications for one year in the north region of Khozestan. Main plot factor was the date of planting at three levels (26 May, 10 Jun, 26 Jun) and the sub plot was three cultivars of red Amber (long and short grains) and Champa. The results of analysis of variance indicated that there was a significant difference between different sowing dates and cultivars at all traits at %1 level. Except panicule dry weight and fertility rate (difference among different planting dates was significant at 5% level), other properties did not have any significant difference in the interaction of both factors. The highest leaf area index (LAI) and biomass dry weight was related to the first sowing date and the highest grain yield and panicle dry weight was related to the third sowing date. Evaluation of LAI and dry weight trend showed that with increasing heat stress at 26 May sowing date they reached the maximum growth in a shorter period of time; of course, after that, the leaf area index was rapidly reduced, while panicle weight particularly on the last two weeks of the last sowing date had the minimum increase due to infertility of more seeds in this time span. Among the cultivars, short-leg Amber had the minimum changes and Champa had the maximum yield with an average of 3795.4 kg/ha.