افزايش مقاومت گلرنگ به قارچ Pythium ultimum با روش انتخاب تحت شرايط مزرعه‌اي

Improvement of resistance to Pythium ultimum in safflower by selection under field conditions

خسارت‌هاي ناشي از عوامل بيماري‌زا يكي از نگراني‌هاي اصلي در كشت و توليد گلرنگ به‌شمار مي‌رود. در بين روش‌هاي مختلف كنترل و كاهش خسارت ناشي از اين عوامل استفاده از ارقام مقاوم مطمين‌ترين روش محسوب مي‌گردد. اين مطالعه به‌منظور كارايي روش اصلاحي انتخاب در افزايش مقاومت ژنوتيپ‌هاي گلرنگ به بيمارگر Pythium ultimum در شرايط مزرعه طي سال‌هاي 1388 و 1389 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه علوم كشاورزي ومنابع طبيعي گرگان انجام شد. اين پژوهش شامل دو بخش ارزيابي ژنوتيپ‌ها و انتخاب نتاج مقاوم‌تر در سال اول و ارزيابي نتاج انتخاب شده در سال دوم بود. بذور مورد استفاده يك‌بار ديگر در سال قبل از اين آزمايش مورد انتخاب قرار گرفته بودند. آزمايش سال اول به‌صورت طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با 6 ژنوتيپ شامل بذور انتخاب شده (بذور بوته‌هاي مقاوم در خاك آلوده به بيمارگر) و انتخاب نشده (بذور به‌دست آمده از بوته‌هاي كشت شده در خاك استريل) در 8 تكرار بود. آزمايش دوم در 3 محيط انجام شد. اين محيط‌ها به‌ترتيب كشت بذور در خاك آلوده در دو مرحله اسفند 1388 (محيط 1)، ارديبهشت 1389 (محيط 2) و خاك استريل (محيط 3) بودند. به‌منظور آلوده‌سازي خاك از سوسپانسيون بيمارگر با غلظت 105 زيوسپور در ميلي‌ليتر استفاده گرديد. نتايج به‌دست آمده نشان داد كه بوته‌ميري ناشي از P. ultimum باعث كاهش سرعت سبزشدن بذور همه ژنوتيپ‌ها گرديد. دو نسل انتخاب موجب شد تا درصد سبزشدن ژنوتيپ زرقان از 2/29 به 7/40، سيريان از 0/37 به 0/46 و 34074 از 7/41 به 2/64 افزايش يابد. در مورد ساير ژنوتيپ‌ها انتخاب تاثيري بر بهبود مقاومت به اين بيمارگر نداشت. با توجه به تاثير دو نسل انتخاب بر افزايش درصد و سرعت سبزشدن بذور در خاك آلوده به P. ultimum، انتخاب مي‌تواند روش موثري در بهبود مقاومت به اين بيماري در برخي از ژنوتيپ‌هاي گلرنگ ‌باشد.

Damage of the pathogens is one of the main limitations for cultivating and production of safflower. This study was performed to investigate reaction of safflower genotypes to Pythium ultimum during 2009 and 2010 under field conditions. The study was done in two parts, selection and evaluation of parents (part 1; 2009) and evaluation of the progenies (part2; 2010). In the first year, the experiment was performed as a randomized complete block design including selected seeds (seeds obtained on plants at infested soil) and unselected seeds (obtained seeds at sterilized soil) of 6 genotypes in 8 replications. In the second year, experiment was conducted in 3 different conditions. These conditions were included of two infested environments (environment 1 and 2) and one sterile environment. The suspension of 105 per ml zoospore was used for infection. Results showed that P. ultimum damping-off decreased speed of emergence. Selection increased percent of emergence of genotype Zargan from 29.25% to 40.75%, of Syrian from 37.0% to 46.0% and of 34074 from 41.7% to 64.2%. Improving of percent and speed of emergence in infested soil with P. ultimum showed that selection is an effective way for breeding resistance to this disease in some of safflower genotypes.