مدل‌هاي كسب و كار؛ مباني، ارزيابي، نوآوري

Business Models; Principles, Evaluation, Innovation

در سال‌هاي اخير شاهد رقابتي‌تر شدن عرصه كسب و كار در صنايع مختلف بوده‌ايم. بنا بر نظر محققان عرصه كسب و كار، دستيابي به جايگاه رقابتي مناسب براي يك شركت، تنها با كمك يك الگوي مناسب كسب و كار امكان‌پذير است. يك مدل كسب و كار موفق، نشان دهنده يك راه بهتر نسبت به گزينه‌هاي موجود مي‌باشد كه مي‌تواند ارزش بيشتري را به يك گروه مجزا از مشتريان پيشنهاد كرده و منافع بيشتري را به شركت بازگرداند. عدم تشخيص يك مدل كسب و كار مناسب در زمان آغاز يك كسب و كار، موجب ناكامي سازمان‌ها در دستيابي به اهداف آن مي‎شود. وليكن علي‌رغم اهميت اين موضوع، تعاريف و مولفه‌هاي استانداردي جهت شناسايي مدل‌هاي كسب و كار به صورتي كه بتوان از آن در كسب و كارها و صنايع مختلف بهره برد، وجود ندارد. از اين رو، در اين مطالعه بر اساس رويكردهاي مختلفي كه در مدل‌سازي مدل كسب و كار وجود دارد، به ارايه تعاريف و مولفه‌هاي مدل كسب و كار پرداخته شده است. با اين حال، تنها داشتن يك مدل كسب‌ و ‌كار مطلوب در زمان آغاز به كار شركت مهم نيست، بلكه آنچه حياتي‌تر است، در اختيار داشتن و حفظ يك مدل كسب‌ و ‌كار بهينه در طول حيات موسسه است. توانمندي يك مدل كسب و كار تا حدي است كه خود مي‌تواند ابزاري قدرتمند براي تحليل، آزمون و ارزيابي انتخاب‌هاي راهبردي باشد كه پيش‌روي يك سازمان قرار دارد. به همين دليل، ارزيابي مدل كسب ‌و كار يك سازمان، به عنوان فرايند اتخاذ تصميمات راهبردي هيچ‌ وقت كامل نمي‌شود و مي‌تواند مبنايي براي بهبود مستمر رفتار كسب و كار باشد. ارزيابي مدل‌هاي كسب و كار، با توجه به هدف ارزيابي و سطوح و واحد تحليل، متفاوت است. در اين مطالعه سعي شده است تا با مروري بر مطالعات صورت گرفته، مهمترين روش‌ها و معيارهاي ارزيابي مدل كسب و كار مشخص گردد. بايد توجه نمود كه مدل‌هاي كسب و كار، نمايشي از كسب و كار در يك زمان خاص هستند. تحولات سريع در محيط اقتصادي، فرهنگي، سياسي و فناوري، منجر به پيچيده‌تر شدن محيط فعاليت سازمان‌ها شده و باعث گرديده كه سازمان‌ها ديگر از ثبات برخوردار نبوده و كسب و كارها به صورتي پويا تكامل يابند. اين امر باعث شده است تا مدل‌هاي كسب و كار داراي يك وضعيت ناپايدار شده و با توسعه كسب و كار و در طول زمان، تغيير يابند. همين امر سبب گرديده است تا مفهوم نوآوري مدل كسب و كار به يكي از مهمترين مباحث مديريتي تبديل شود كه در ادامه اين مطالعه، مورد بررسي قرار گرفته است.

These days, organizations environment has become more competitive. According to business researchers, achieving a competitive position for the company is possible only by the proper business model. A successful business model indicates a better option so that it can offer greater value to a distinct group of customers and bring greater benefits to the company. At the start of a business, failure to identify an appropriate business model, leads to the failure of organizations to achieving its goals. Despite the importance of this issue, there is no standard for the definitions and components of business models. Hence, in this study, definitions and components of business models are discussed, according to the different approaches in modeling business models. However, merely having a good business model at the inception of a company is not enough; what is more important is utilizing and maintaining a proper business model over the life of the institution.The power of a business model is such that it can be a powerful tool for analyzing, testing, and evaluating organizationʹs strategic options. Therefore, an organization business model evaluation as a strategic decision-making process will never stop and can be a basis for continuous improvement of the business. Business model evaluation differs according to the levels and units of analysis. In this study,by reviewing the different studies, the most important criteria and methods of business model evaluation has been proposed.Business models are the representation of businesses at a specific time. Rapid technological, economical, cultural and political changes lead to a more complex organizations environmentand dynamic business evolution. This causes instability of business models. Therefore, they change by the development of businesses. Hence, business model innovation has become one of the most important issues in management science. This concept has been studied in the final part of this study.