اثرات دگرآسيبي ترشحات ريشه‌اي دو رقم برنج بر جوانه‌زني و رشد

Allelopathic effects of root exudate of rice cultivars on germination and seedling growth of Hordeum spontaneum L.

آللوپاتي (دگرآسيبي) به اثرات سودمند يا زيان‌آور يك گياه بر گياه ديگر، از طريق آزادسازي مواد شيميايي از بخش‌هاي يك گياه بوسيله ترشحات ريشه، تبخير و بقاياي گياهي در سيستم‌هاي كشاورزي و طبيعي اشاره دارد. تحقيق حاضر در گروه زيست شناسي دانشگاه آزاد اسلامي واحد مشهد در سال 1389 انجام شد. در اين تحقيق براي بررسي پتانسيل آللوپاتي ترشحات ريشه دانه رست‌هاي برنج، دانه رست‌هاي 6 روزه دو رقم برنج (شمال و كلات) با دانه رست‌هاي 3 روزه جو وحشي در ظروف پتري و در شرايط كنترل شده در چهار تيمار (2، 4، 8 و 10 روز) قرار گرفتند. براي بررسي درصد و سرعت جوانه‌زني بذرهاي جو، آب حاوي ترشحات ريشه دو رقم برنج كه در شرايط گلداني كشت شده بودند، جمع‌آوري گرديد و تيمارهاي 25، 50 و 75 درصد براي مطالعه اثر آنها بر سرعت و درصد جوانه‌زني جو مورد استفاده قرار گرفت. هر دو رقم برنج از رشد ريشه چه، ساقه‌چه و وزن تر دانه رست‌هاي جو جلوگيري كردند. بيشترين اثر بازدارندگي بر طول ريشه‌چه و ساقه‌چه در تيمار دو روزه برنج شمال و همچنين بيشترين ميزان بازدارندگي بر وزن تر در برنج شمال در تيمار ده روز بود. در حضور اين تيمارها سرعت و درصد جوانه‌زني بذرهاي جو كاهش يافت. كمترين درصد و سرعت جوانه زني در تيمار 25 درصد برنج كلات با ميانگين 81/0± 3 و 019/0 ± 09/0 مشاهده شد. واژگان كليدي: آللوپاتي، آللوكميكال، برنج، ترشحات ريشه، جووحشي.

Allelopathy refers to the beneficial or harmful effects of one plant on another plant, by release of chemicals from plant parts by root exudation, volatilization and residue decomposition in both natural and agricultural systems. Present research was carried out at department of biology, Mashhad Branch, Islamic Azad University (1389). In this project, to determine the allelopathic potential of root exudate from early developmental stage of rice (Oryza sativa L), 6-d-old seedlings of two cultivars cv. Kalat and Shomal) were grown with 3-d-old Hordeum spontaneum seedlings in Petris under controlled conditions. There were 4 treatments (2, 4, 8 and 10days). All rice cultivars inhibited growth of roots, shoots and fresh weight of Hordeum seedlings. The most inhibition effect on root and shoot length was in 2-day treatment of cv. Shomal. Also 10-day treatment of cv. Shomal was most effectiveness on fresh weight inhibition. For study of germination rate and percentage of Hordeum seeds, root exudates of two rice cultivars in pot conditions were used treatments 25%, 50% and 75%). In the presence of these treatments, germination rate and percentage were decreased. The lowest values were in 25% treatment of cv. Kalat with means 3±0.81 and 0.09±0.19. Key words: Allelopathy, Allelochemical, Hordeum spontaneum L., Oryza sativa L., Root exudat