بررسي رقابت علف‌هاي‌هرز در مزرعه كلزا با استفاده ازتابع عكس وزن تك‌بوته و سطح برگ نسبي علف‌هاي هرز

Evaluation of competition between canola andweeds by using inverse function of individualplant weight and relative leaf area of weed

با هدف بررسي رقابت چند‌گونه‌اي علف‌هاي هرز با گياه زراعي كلزا، آزمايش مزرعه‌اي در سال زراعي 8?-138? در مزرعه نمونه آستان قدس رضوي مشهد اجرا گرديد. ?? كوادرات به‌صورت تخريبي با ابعاد ??×?? سانتي‌متر در مزرعه تعيين و در دو مرحله ساقه‌دهي و گل‌دهي كلزا وزن خشك، شاخص سطح برگ و تراكم كلزا و علف‌هاي هرز به تفكيك گونه اندازه‌گيري و هم‌زمان در ?? كوادرات به‌صورت غيرتخريبي فقط تراكم علف‌هاي‌هرز به تفكيك گونه شمارش و شناسايي شدند. براي برآورد وزن خشك و سطح برگ مربوط به كوادرات‌هاي غيرتخريبي، بين سطح برگ يا وزن خشك اول فصل علف‌هاي ‌هرز و كلزا به‌عنوان متغير وابسته و تعداد علف‌هاي ‌هرز به‌عنوان متغير مستقل براي هر گونه به‌طور جداگانه تابع هايپربوليك غيرخطي برازش داده شد. براي مقايسه چگونگي رقابت و برآورد ضرايب رقابت درون‌گونه‌اي و بين‌گونه‌اي هر گونه، بين سطح برگ نسبي اول فصل به‌عنوان متغير مستقل و عكس وزن تك‌بوته آخر فصل هر يك از علف‌هاي ‌هرز و كلزا به‌عنوان متغير وابسته تابع رگرسيون خطي چندگانه برازش داده شد. نتايج رگرسيون بين عكس وزن تك‌بوته و سطح برگ نسبي برازش مناسبي (87/0=2r) براي برآورد كاهش عملكرد و ضرايب رقابتي نشان داد. در اين پژوهش مشخص شد با وجود علف‌هاي هرز شاه‌تره (Fumaria officinalis L.)، علف هفت‌بند (Polygonum avicular L.)، درشتوك (Malcolmia africana L.) و يولاف وحشي (Avena ludoviciana L.)، تنها يولاف وحشي اثر بازدارنده بر رشد كلزا (Brasssica napus L.) داشت. اثر مثبت ساير علف‌هاي هرز روي كلزا ناشي از اثر بازدارندگي آن‌ها روي علف هرز يولاف وحشي، قوي‌ترين رقيب كلزا بود.

In order to evaluate competition among some weed species and canola, a field experiment was done in Astan Ghods Razaviʹs field of Mashhad in 2007-2008. Thirty quadrates (50×50 cm) were used in two times (stem and flower production) to measure the canola dry weight, leaf area index and canola and weeds density with destruction, and thirty similar quadrates were used for counting weed species and identification without destruction. In order to estimate dry weight and leaf area of non-destructive quadrates; a nonlinear hyperbolic function has been fitted between leaf area or dry weight of weed and canola (species exist in destructive quadrates) as a dependent variant and their number as an independent variant. For comparison of competition status and estimation of inter and intra specific competition coefficient for each species, multi linear regression function between the early season relative leaf area as an independent variant and the latter season of individual plant weight of weed and canola as a dependent variant has been fitted. Regression results showed that reversed weed dry weight and relative leaf area have a proper fitting (r2=0.87) for estimation of yield reduction and competition coefficients. In this research in spite of present of Fumitory (Fumaria officinalis L.), Knot weed (Polygonum aviculare L.) and Malcolm stock (Malcolmia Africana L.) only wild oat (Avena ludoviciana L.) inhibited canola growth. The positive effect of other weed species on canola growth was probably due to their inhibitive effect on wild oat as a main competitor for canola.