نگرشي كاربردي در پيش‌بيني توليد و سود اقتصادي ارقام گندم در تداخل با چاودار وحشي با استفاده از مدل‌هاي رگرسيوني

Practical attitude to predict the production and economicprofit of wheat cultivars in interferencewith feral rye using regression models

اين پژوهش با هدف تعيين روشي كاربردي براي پيش‌بيني توليد اقتصادي محصول گندم در رقابت با چاودار وحشي با استفاده از مدل‌هاي رگرسيوني به‌صورت فاكتوريل و در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 3 تكرار در شهرستان درگز انجام شد. فاكتورهاي آزمايش شامل ارقام گندم (سايسون، الوند، چمران و سپاهان) و سطوح تراكم علف هرز چاودار وحشي (0، 20، 40، 60 و 80 بوته در مترمربع) بود. نتايج نشان داد كه با افزايش تراكم چاودار وحشي، عملكرد بيولوژيك و دانه ارقام گندم كاهش يافت. در مقابل، عملكرد بيولوژيك، عملكرد دانه و تعداد سنبله در واحد سطح چاودار وحشي و درصد آلودگي محصول افزايش يافت. كم‌ترين و بيش‌ترين شيب اوليه كاهش عملكرد بيولوژيك و دانه (پارامتر I) به‌ترتيب در ارقام سپاهان و چمران به‌دست آمد. عملكرد دانه رقم الوند در تمامي سطوح تراكم اعمال شده نسبت به ساير ارقام برتري داشت. بيش‌ترين مقادير عملكرد بيولوژيك، عملكرد دانه و تعداد سنبله علف هرز و درصد آلودگي محصول در رقم چمران به‌دست آمد. در بازه آلودگي قابل‌قبول محصول گندم به بذر علف هرز (7-0 درصد)، كم‌ترين و بيش‌ترين تراكم چاودار وحشي كه موجب آلودگي يكسان محصول شد، به‌ترتيب در ارقام چمران و الوند برآورد گرديد. بالاترين توليد محصول و سود ناخالص در ارقام الوند و چمران به‌دست آمد. به‌طوركلي رقم الوند علاوه‌بر تاثير منفي بر توليد علف هرز، سود ناخالص بالايي داشت. بنابراين در منطقه مورد آزمايش، رقم ياد شده براي كشت در مزارع داراي بانك بذر چاودار وحشي توصيه مي‌گردد.

In order to determine the practical method to predict economic production of wheat in competition with feral rye by using regression models, a factorial experiment was carried out based on randomized complete block design with three replications in Dargaz, Iran. Experimental factors were included wheat cultivars (Sayson, Alvand, Chamran and Sepahan) and feral rye densities (0, 20, 40, 60 and 80 plants m-2). The results showed that increasing feral rye density, reduced biological and grain yield of wheat cultivars. In contrast, biological yield, grain yield, spike number per unit area of weed and infestation percentage of weed seed was increased. The lowest and the highest initial slope (Parameter I) of grain and biological yield loss was obtained in Sepahan and Chamran cv., respectively. At all density levels, grain yield of Alvand cv was superior to other cultivars. The highest amount of biological yield, grain yield, spike number of weed and percentage of crop infestation was obtained in Chamran cv. In the range of acceptable infestation level of wheat to weed seed (0-7 Percent), the lowest and highest feral rye density that was led to same infestation, were estimated in Chamran and Alvand cv., respectively. The highest production and gross profit was obtained in both Alvand and Chamran cultivars. Generally, Alvand cv. in addition to the negative effect on weed production, had a high gross profit. So in experimetal region, mentioned cultivar is recommended for planting in feral rye infested fields.