تعامل در فضاي مجازي شبكه‌هاي‌ اجتماعي اينترنتي و تاثير آن بر هويت ديني جوانان؛ مطالعه موردي فيس‌بوك و جوانان شهر اصفهان

Interaction in Virtual Social Networks and its Impact on the Religious Identity of the Youth in Isfahan City

دين به‌منزله پديده‌اي پويا، مهم‌ترين ركن هويت فرهنگي و اجتماعي در جامعه در حال گذار ايران است و نقش مهمي در شكل‌دهي به هويت جوانان دارد. شبكه‌هاي اجتماعي مجازي همچون فيس‌بوك، ارزش‌هاي اجتماعي را متحول ساخته و دگرگوني گسترده‌اي را در شيوه‌هاي شكل‌گيري هويت ديني افراد و گروه‌ها به‌‌وجود آورده‌اند. بدين لحاظ پژوهش حاضر، رابطه حضور و تعامل در شبكه‌ اجتماعي فيس‌بوك را با هويت ديني جوانان مطالعه مي‌كند. پرسش اصلي اين است كه استفاده از فيس‌بوك چه تاثيري بر هويت ديني كاربران دارد؟ آيا فيس‌بوك به‌عنوان يكي از ابزارهاي جهاني ‌شدن، تضعيف‌كننده هويت ديني است؟ پژوهش حاضر به‌صورت پيمايشي و با استفاده از روش نمونه‌گيري داوطلبانه و در دسترس و بهره‌گيري از پرسش‌نامه اينترنتي محقق‌‌ساخته، با تكيه بر نظريه‌هاي كاشت و ساخت‌يابي گيدنز صورت گرفته است. جامعه آماري پژوهش حاضر را كاربران جوان فيس‌بوك شهر اصفهان تشكيل مي‌دهند. نتايج پژوهش حاضر حاكي از آن است كه بين مدت زمان عضويت، ميزان استفاده و ميزان مشاركت و فعاليت كاربران در استفاده از فيس‌بوك، رابطه معنادار معكوس و بين واقعي تلقي كردن محتواي فيس‌بوك و هويت ديني كاربران رابطه معنادار مثبتي وجود دارد؛ يعني هرچه مدت زمان عضويت، ميزان استفاده و ميزان مشاركت و فعاليت كاربران در استفاده از فيس‌بوك افزايش پيدا مي‌كند از برجستگي هويت ديني نزد آن‌ها كاسته مي‌شود. همچنين يافته‌ها بر اين واقعيت دلالت دارد كه جوانان متناسب با نوع نيازهاي ديني و مذهبي خود از فيس‌بوك استفاده مي‌كنند و به همان ترتيب استفاده از فيس‌بوك بر شيوه و سبك دينداري آن‌ها تاثير مي‌گذارد و قرايت‌هاي ديني مختلف را در آن‌ها افزايش مي‌دهد.

As a dynamic phenomenon, religion is an important element of social and cultural identity in Iranian transitory society and has an important role in shaping youth identity. Virtual social networks like Facebook, change social values and produce a massive change in the way of the development of both individual and group religious identity. Therefore, the present study focuses on the relationship between religious identity and presence and interaction in Facebook. The key question is what effect the Facebook has on religious identity of its users? The present study is done via survey and accessible voluntary sampling method. We used a researcher-made questionnaire. The theoretical framework is based on Grenber’s Cultivation theory and Giddens’ Structuration theory. The research population includes young users of Isfahan City. The results indicate there is a significant inverse relationship between membership duration, use of and participation in the activities of Facebook. Also, there is a positive relationship between actual content on Facebook and religious identity of members. As duration of membership increases, use of and participation in the activities of Facebook reduce religious identity. The results also indicate that in accordance with their religious needs, young people use Facebook and this affects the usersʹ religions style and creates a multiple reading of religion.