تقسيمات كشوري و توسعه پايدار شهري با رويكرد بوم شناختي

Administrative Divisions and Urban Sustainable Development with the Ecological Footprint Approach: The case study: Bojnord

با توسعه و تمركز فعاليتهاي اقتصادي در مراكز شهري، توسعه پايدار در مفهوم توسعه پايدار شهري در مقطع كنوني بيشتر مورد توجه قرار گرفته و بررسي پايداري شهرها و مناطق شهري را ضروري مي نمايد، كه در اين بين شهرها با سنجش مقدار جاي پاي بوم شناسي شان مي توانند پايداري فعاليت ها و سياستهاي اتخاذ شده بر روي آنها را ارزيابي كنند. در ايران يكي از اين سياستها، اجراي طرح هاي تقسيمات كشوري است -كه اجراي آنها در برنامه هاي رشد و توسعه شهري تغييرات گسترده اي را به همراه دارد- كه بخشي از آن قابل رويت و بخشي ديگر نيز نياز به واكاوي بيشتري دارد. اين مقاله با روش توصيفي-تحليلي و با رويكردي بوم شناختي در پي ارزيابي اثرات زيست محيطي، تقسيمات كشوري بر روي منطقه شهري بجنورد به عنوان يكي از مراكز استاني ناشي از تقسيم خراسان بزرگ در سال 1383 است. نتايج حاكي از آن است كه گسترش كالبدي شديد شهر در سالهاي اخير و تبعات حاصل از آن، به عنوان بخش قابل رويت و تغيير الگوي مصرف ساكنين شهر و روي آوردن به مصرف گرايي به واسطه تزريق منابع مالي حاصل از فروش نفت و افزايش درآمد آنها، به عنوان بخش كمتر قابل رويت، از عوامل تخريب محيط زيست منطقه شهري بجنورد مي باشد. بطوريكه بر اساس ارقام محاسبه شده، مساحت زمين مورد بهره برداري براي تامين نيازهاي مصرفي كنوني شهر 310 برابر محدوده فيزيكي يا مسكوني آن است. همچنين اين شهر نسبت به ميانگين كشوري نيز مصرف بالاتري از منابع را دارد و در حدود 4 برابر ميانگين كشوري جاي پاي بوم شناختي را اشغال نموده و ميزان مواد و منابع طبيعي كه در آن مصرف مي شود بسيار فراتر از متوسط سهم قابل اختصاص به آن است. به نظر مي رسد مدل هاي ذهني دست اندركاران در امر تقسيمات، برنامه ريزان در توسعه شهر و مردم در مصرف منابع و انرژي، حاكميت تفكر خطي همراه با فقدان چشم انداز دراز مدت مي باشد، كه نتيجتاً هم شهر و هم منطقه پشتيبانش را به ناپايداري سوق مي دهد.

Administrative divisions’ projects and urban development programs have wide variation which some of them are visible and some of them require to more analysis. The method of this article is describes- analysis with the ecological footprint approach. The main goal of research is environmental impact assessment on the urban area of Bojnourd due to Administrative divisions in the 2004. The results indicates that physical sprawl of Bojnord and its consequences in recent years as part of visible and Changing consumption patterns and turning to consumerism of residents due to the injection of funds from oil sales and increase their income, as part of less visible which both of them have environmental destruction in urban areas of Bojnord. According to varieties calculated, area utilized for the needs of current consumption is equal 310 more than its physical boundaries. Moreover, bojnord’s people have higher consumption of resources and occupied about 4 equal ecological footprints than national average. It seems that the mental models of officials in the division, planner in the urban development and people in the consumption of resource and energy is liner thinking whit the lack of long-term prospects which both of them- Bojnord and Sphere of influence(Regional support) - can lead to instability.