اثرتنوع فصلي بر عملكرد اسانس و خصوصيات مورفوفيزيولوژيك بومادران زاگرسي (Achilleafilipendulina Lam.)

Effect of seasonal variation on essential oil yield, andmorpho-physiological properties of Achilleafilipendulina Lam.

مقدمه و هدف: بومادران زاگرسيfilipendulina) Achillea(يكي از مهم ترين گونه هاي خانواده كاسني است و از جمله گياهان دارويي و زينتي با ارزش محسوب مي شود. شرايط آب و هوايي بر كيفيت و كميّت تركيبات موثره گياهان دارويي اثر مي گذارد. لذا، تعيين فصل مناسب، جهت برداشت گياه بومادران باعث بالا رفتن عملكرد ماده موثره مي شود. هدف از اين مطالعه بررسي اثر تنوع فصلي بر عملكرد اسانس و برخي خصوصيات مورفوفيزيولوژيك بومادران زاگرسي است. روش تحقيق:در اين تحقيق، آزمايشي در قالب طرح اسپليت پلات بر پايه بلوك كامل تصادفي با دو ژنوتيپ از گونه A. filipendulinaدرسه تكرار اجرا شد. نمونه هاي اندام هوايي در هر فصل با استفاده از دستگاه كلونجر اسانس گيري گرديد و عملكرد اسانس فصول مختلف مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج و بحث: ژنوتيپ Afcكمترين ميزان را از لحاظ صفات ارتفاع ، طول برگ و عرض برگ در فصل زمستان نشان داد در حالي كه ژنوتيپ Af21 بيشترين ميزان را از لحاظ صفات ارتفاع و عرض برگ در فصل تابستان نشان داد. محدوده عملكرد اسانس بين ژنوتيپ ها در فصول مختلف از 01/0 تا 84/0 درصد متغير بود. بيشترين و كمترين ميزان عملكرد اسانس به ترتيب مربوط به ژنوتيپ هاي Afc در فصل تابستان و Af21 در فصل زمستان بود. كمترين و بيشترين ميزان تجمع پراكسيد هيدروژن به ترتيب مربوط به ژنوتيپ Af21در فصل بهار و Afcدرفصل زمستان بود. علاوه بر اين، ميزان تجمع مالون دي آلدهيد از 3/0 تا 37/3(نانوگرم بر وزن تر) متغير بود. ژنوتيپ هاي Afc درفصل بهار و Af21در فصل تابستان به ترتيب كمترين و بيشترين ميزان تجمع مالون دي آلدهيد را از خود نشان دادند. توصيه كاربردي/صنعتي:با توجه به نتايج حاصل از تحقيق حاضر، جهت حصول حداكثر عملكرد وزن خشك و ميزان اسانس، برداشت گياه به منظور اسانس گيري در اوايل تابستان توصيه مي شود.

Background & Aim:Achilleafilipendulina is one of the most important species of Asteraceae family and, it considered as one of the most valuable medicinal and ornamental plants. Environmental factors affected on quality and quantity of the essential oil of medicinal and aromatic plants. So, selecting of appropriate season for harvesting can lead to increase quality and quantity yield. The aims of the present study were to assess the effect of seasonal variation on essential oil yield and some morphophysiological traits of A. filipendulina. Experimental:In this research, split plot experiment based on complete block design was conducted in three replicates. The aerial parts were harvested and the essential oil extracted by Clevenger approach in different seasons. Results & Discussion:Afc genotype showed the lowest amount concerning the plant height, leaf length and leaf width in winter, while Af21 had the highest height and leaf width in summer. The essential oil yield varied between 0.01 to 0.84% in all seasons. The highest and the lowest essential oil yield belonged to Afc in summer and Af21 in winter, respectively. The lowest and the highest hydrogen peroxide accumulation were in Af21 in spring and Afc in summer, respectively. Furthermore, malonedealdehide (MDA) accumulation varied from 0.3 to 3.37 ng/fw. Afc in spring and Af21 in summer showed the lowest and the highest MDA, respectively. Recommended applications/industries: According to the results of present study, in order to increase dry matter and essential oil yieldof Achilleafilipendulina, harvesting for essential oil extraction is suggested in early summer.