بررسي نحوه‌ي فعاليت روزانه و توليد مثلي سرخرطومي جاليز، Acythopeus curvirostris persicus (Col.: Curculionidae)، در بيرجند

Study on daily and reproduction activity of melon weevil, Acythopeus curvirostris persicus (Col.: Curculionidae), in Birjand, Iran

سرخرطومي جاليز،Acythopeus curvirostris persicus Thompson ، يكي از آفات مهم جاليز مي‌باشد كه در كشورهاي خاورميانه انتشار دارد. در اين تحقيق نحوه‌ي فعاليت حركتي و پروازي روزانه و فصلي سرخرطومي جاليز در شرايط مزرعه با استفاده از تله‌هاي سطلي حاوي حشرات نر و ميوه‌ي خيار و نيز الگوي رفتار جفت‌گيري و تاثير آن بر باروري (در شرايط نيمه‌صحرايي) و زادآوري (در شرايط آزمايشگاهي) بررسي شد. نتايج اين بررسي، دوره‌ي ‌فعاليت آشكاري را طي روز در هر دو جنس نر و ماده سرخرطومي جاليز نشان داد. اوج فعاليت حركتي بين ساعات 7:00 تا 9:00 صبح ‌و 17:00 تا 19:00 عصر مشاهده شد. حداكثر سرخرطومي‌هاي به‌دام‌افتاده در تله‌ي بعد از ظهر (ساعت 14:00) بود. حشرات كامل نر و ماده به‌طور هم‌زمان در ابتداي فصل كاشت هندوانه (اواخر خرداد ماه) ظاهر شده و تعداد سرخرطومي‌هاي به‌دام‌افتاده در اوايل مهر با شكار 6/2 ± 1/6 سوسك در هفته به اوج خود رسيد. جفت‌گيري حدود هشت روز پس از خروج از لانه‌ي شفيرگي آغاز شد. حداكثر جفت‌گيري از ساعت 14:30 تا16:30 بود. دفعات جفت‌گيري در طول عمر حشرات نر (4/3 ± 3/18) نزديك به دو برابر حشرات ماده ‌(2/2 ± 6/9) بود. ميانگين تخم‌هاي گذاشته‌شده طي دوره‌ي توليد مثل در دو حالت يك‌بار و چندين‌بار جفت‌گيري به‌ترتيب 5/3 ± 2/29 و 2/6 ± 4/52 عدد تخم در هر فرد ماده بود. تخم‌ريزي در 12 و 36 روز پس از جفت‌گيري به حداكثر رسيد. درصد تخم‌هاي تفريخ‌شده در حالت‌هاي يك‌بار و چندين‌بار جفت‌گيري به‌ترتيب 7 ± ‌85 درصد و 9 ± ‌5/82 درصد بود. چندين‌بار جفت‌گيري در باروري و زادآوري حشرات ماده سرخرطومي جاليز تاثير معني‌داري نداشت. همچنين رابطه‌اي بين دما و فراواني جفت‌گيري مشاهده نشد.

Melon weevil, Acytopeus curvirostris persicus Thompson, is one of the most important pests of melons that is spread in the Middle East countries. In this study, diurnal and seasonal locomotor and flight activity of melon weevil were investigated under field condition using bucket traps (baited with conspecifics male and cucumber fruit) and also mating behavior pattern and its effect on fecundity (under semifield conditions) and fertility (under laboratory conditions). The results showed that both males and females of melon weevil have distinct daily activity. Two activity peaks were observed at 7:00-9:00 am and 17:00-19:00 pm. Maximum flight activity was observed in the afternoon (14:00 hours) in field condition. Both sexes emerged in early cultivation season (late June) simultaneously and the number of captured weevil was the highest in early October (6.1 ± 2.6 weevils per week). Emerged adults from pupal cocoon mated after about eight days. Peak of mating occurred during 14:30-16:30 pm. Number of mating during lifetime of males (18.3 ± 3.4) was nearly two times greater than females (9.6 ± 2.2). The mean number of eggs laid during reproduction period in single and multiple mating were 29.2 ± 3.5 and 52.4 ± 6.2 eggs per female, respectively. Oviposition was maximum on 12 and 36 days after mating. Hatching rates of eggs in single and multiple mating were 85 ± 7% and 82.5 ± 9%, respectively. Multiple mating had no significant effect on fecundity and fertility. There was no relationship between mating frequency and temperature.