بررسي جهت و ارتفاع بهينه‌ي تله‌هاي زرد چسبنده همراه با فرمون جنسي براي شكار مگس ميوه‎ي زيتون، Bactrocera oleae (Dip.: Tephritidae)

An investigation on optimal height and direction of yellow sticky traps baited with sex pheromone for capturing the olive fruit fly, Bactrocera oleae (Dip.: Tephritidae)

مگس ميوه‌ي زيتون،Bactrocera oleae (Rossi) ، از آفات مهم زيتون مي‌باشد كه در سال‌هاي اخير خسارت زيادي به باغ‌هاي زيتون وارد كرده است. به‌منظور استفاده‌ي بهينه از تله‌هاي زرد چسبنده به‌همراه فرمون جنسي در شكار اين آفت، جهت و ارتفاع نصب آن‌ها از سال 1387 تا 1389 در ايستگاه تحقيقات زيتون طارم مورد بررسي قرار گرفت. براي اجراي آزمايش از طرح كرت‌هاي خرد‌شده در چهار تكرار استفاده شد كه فاكتور اصلي، جهت‌هاي چهار‌گانه و فاكتور فرعي، سه ارتفاع يك، دو و سه متري بودند. باتوجه به سابقه‌ي حضور آفت در منطقه، قبل از آغاز فصل پاييز، تله‌ها روي درختان زيتون نصب و آمار‌برداري به‌صورت هفتگي در طول فصل انجام شد. نتايج نشان داد كه ارتفاع، برخلاف جهت، تاثير بيش‌تري بر شكار داشت و اثر آن در هر سه‌ سال معني‌دار بود. تاثير جهت فقط در سال دوم، كه بالاترين تراكم آفت ثبت شد، معني‌دار بود. مقايسه‌ي ميانگين اثر ارتفاع در هر سال، مويد بيش‌ترين و كم‌ترين شكار، به‌ترتيب در ارتفاع سه و يك متري بود. در سال 1387، ميزان كل شكار (نر و ماده) در ارتفاع يك و سه متري به‌ترتيب 25/5 و 63/9‌؛ در سال 1388، 46/21 و 46/53؛ و در سال 1389، 33/1 و 27/3 مگس در هر تله بود. در سال 1388، بيش‌ترين شكار در جهت غرب و جنوب، به‌ترتيب با 39/46 و 04/42 و كم‌ترين آن در جهت شمال و با 20/29 مگس ثبت شد. برپايه‌ي نتايج، ارتفاع سه متري و جهت‌هاي غرب و جنوب براي كاربرد تله‌ي زرد چسبنده به‌همراه فرمون جنسي در شهرستان طارم توصيه مي‌شود.

The olive fruit fly, Bactrocera oleae (Rosii), is one of the injurious pests of olive that has caused considerable damage to olive orchards in recent years. An investigation was carried out at Tarom Olive Research Station, Zanjan, Iran, during 2008 to 2010 to determine the optimal height and direction of yellow sticky traps + sex pheromone for capturing B. oleae. A split plot design with four replicates was used in experiments, where the four main directions and three heights of one, two, and three meters were considered as the main and sub-main plots, respectively. Due to the past occurrence of the pest in Tarom, the traps were placed on olive trees in late September and weekly sampling was conducted throughout the autumn. Results revealed that the height of trap, unlike direction, significantly affected the capture of the olive fruit fly in all three years. The effect of trap direction was only significant in 2009, when the region experienced the highest density of the pest. Mean comparison of the effect of height in each year showed that the highest and lowest number of catches was in heights of three and one meter, respectively. In 2008, 2009 and 2010, total catches (both males and females) per trap in heights of one and three meters were 5.25 and 9.63, 21.46 and 53.46, and 1.33 and 3.27, respectively. In 2009, the traps in the west and south directions captured the high numbers of 46.39 and 42.04 olive fruit flies, respectively; while the minimum number of catches, 29.20, occurred in the north direction. In Tarom, based on the results, it is recommended that yellow sticky traps baited with sex pheromone be placed at a height of three meters being in the direction of west and south.