بررسي سازوكارهاي ايجاد نظم در آثار و انديشه هاي توماس هابز

The examination of the mechanisms of establishing order in the works and thoughts of Thomas Hobbes

مسيله نظم، يكي از موضوع‌هاي مهم در علوم اجتماعي است كه هرچند قدمت آن به اندازه قدمت تمدن بشري است؛ اما جهان مدرن و مسايل خاص آن مثل شهرنشيني، صنعتي شدن، فردگرايي و ... كه همگي موجب ايجاد تزلزل در نظم سنتي شدند، موجب شد كه توجه به مسيله‌ نظم مورد تاكيد بيشتري قرار گيرد. و اگرچه مي‌توان گفت نخستين و جدي ترين انديشمند مدرن، ماكياولي است؛ اما اين توماس هابز است كه براي نخستين بار، پرسش از چگونگي ايجاد نظم را به‌عنوان مسيله‌اي مطرح مي كند. اهميت فهم چگونگي ايجاد نظم، جهت پيشگيري از جرم، آن است كه جرم پيش از همه، تهديدي براي كاهش نظم و انسجام اجتماعي است و اگر سازوكارهاي چگونگي ايجاد نظم به درستي درك شود، به آساني مي توان از وقوع جرم و كاهش انسجام اجتماعي جلوگيري كرد. از اين رو هدف اصلي جستار حاضر، بررسي سازوكار ايجاد نظم از نظر توماس هابز است. به اين منظور، پس از نگاهي مختصر به زندگي و آثار مهم هابز، جايگاه وي در سنت گسترده تر قراردادگرايي اجتماعي مشخص و سپس با تاكيد بر مهم‌ترين اثر وي، يعني لوياتان، ديدگاه‌هاي هابز درباره‌ چگونگي ايجاد نظم در جامعه بررسي شده است. نتيجه‌ي حاصل از اين بررسي اسنادي، نشان داد كه انسان شناسي و روش شناسي خاص هابز، وي را به سمت ديدگاهي اجباري درباره‌ مسيله‌ نظم اجتماعي هدايت مي كند كه بر اساس آن تنها هنگامي ‌‌‎‌نظم در جامعه ايجاد مي شود كه افراد دور هم جمع شوند، قراردادي اجتماعي منعقد كنند و دولتي تاسيس كنند كه بتواند نظم را برقرار نمايد.

The issue of order is one of the most important subjects in social sciences and is as old as human civilization, but the modern world and its special issues like urbanization, industrialization, individualism and etc. that all shook the traditional order lead to a more emphasis on the issue of order. Of course the first and the serious modern intellectual is Machiavelli, but it was Thomas Hobbes who, for the first time, brought up the question of how to establish order as an issue. The importance of comprehending how to establish order to prevent crime is that crime, before all, is a threat to diminution of order and social solidarity, thus if the mechanisms of how to establish order are understood appropriately, it will be easy to prevent crime and social solidarity diminution. So this essay is aimed at examining the mechanisms of establishing order from Hobbes’ viewpoint. For this reason, after examining his life and main works in brief, his position in the more extended tradition of social contract has been identified and then by emphasizing on his main work, Leviathan, his views on establishment of order in society have been examined. The results of this archival examination indicated that Hobbes’ special anthropology and methodology direct him to a coercive viewpoint on the issue of social order which on its basis, society is in order only when individuals gather together, sign a social contract and form a government that could establish order.