شناسايي مهارت‌هاي اجتماعي مورد نياز دانش‌آموزان عقب مانده ذهني براي برنامه‌ريزي درسي مهارت‌هاي اجتماعي

Identification of Necessary Social Skills for Students with Mental Retardation for Developing of Social Skills Curriculum

هدف از پژوهش، شناسايي مهارت‌هاي اجتماعي مورد نياز دانش‎آموزان عقب مانده ذهني در دوره‌هاي ابتدايي و راهنمايي تحصيلي بود. روش پژوهش حاضر از نوع توصيفي- پيمايشي بود و براي جمع‌آوري داده‌هاي مورد نظر از پرسشنامه شناسايي مهارت‌هاي اجتماعي استفاده شد. به‌منظور تهيه و تدوين پرسشنامه مورد نظر، ابتدا با بررسي پيشينه موجود، مصاديق مهارت‌هاي اجتماعي مربوط به دانش‎آموزان عقب مانده ذهني شناسايي شد. در مرحله بعد پرسشنامه اوليه تهيه شد و پس از مطالعه مقدماتي و محاسبه ويژگي‌هاي روان‌سنجي، پرسشنامه نهايي در اختيار سه گروه از والدين، معلمان و متخصصان قرار گرفت. بدين منظور 151 نفر از والدين و 144 نفر از معلمان با استفاده از روش نمونه‌گيري خوشه‎اي و 42 نفر از متخصصان با استفاده از روش نمونه‎گيري هدفمند انتخاب شدند. پس از تحليل داده‎ها، مهارت‌هاي اجتماعي مورد نياز دانش‎آموزان عقب مانده ذهني در نه مولّفه به شرح زير شناسايي شد: 1) مهارت‌هاي اجتماعي مربوط به محيط مدرسه، 2) مهارت‌هاي اجتماعي مربوط به كلاس درس، 3) مهارت‌هاي بين‏فردي، 4) مهارت‌هاي خودمديريتي، 5) مهارت‌هاي تصميم‏گيري و حل مساله، 6) همكاري، 7) مهارت‌هاي مربوط به جريت ورزي، 8) مهارت‌هاي اجتماعي مربوط به عواطف و احساسات، 9) مهارت‌هاي اجتماعي مربوط به جامعه. همچنين نتايج نشان داد كه همه مهارت‌هاي اجتماعي فهرست شده در پرسشنامه از نظر هر سه گروه مورد مطالعه اهميت بالايي دارد. بنابراين، توصيه مي‌شود در برنامه‌ريزي درسي، اجراي طرح‌هاي پژوهشي و اجراي برنامه‌هاي مداخله‌اي براي دانش‌آموزان عقب مانده ذهني، به نظرات هر سه گروه توجه شود.

The aim of this research was to identify the necessary social skills for students with mental retardation in elementary and middle schools. The present study was a descriptive-survey design. and For collecting data Identifying Social Skills Questionnaire (ISSQ) was administered. In order to develop ISSQ, first the related literature was reviewed and a pool of the necessary social skills items for children with mental retardation was identified. Consequently, the preliminary questionnaire was developed and a pilot study was conducted and its psychometric properties were computed. Finally, ISSQ were given to three groups of parents, teachers and professionals. For this purpose, 151 parents and 144 teachers using cluster sampling method, and 42 professionals utilizing purposeful sampling procedure were selected. After analyzing the data, the necessary social skills for children with mental retardation were identified in nine components as follows: 1) social skills related to school environment, 2) social skills related to the classroom, 3) interpersonal skills, 4) self management skills, 5) decision making and problem solving skills, 6) cooperation, 7) assertiveness skills, 8) social skills related to emotions and feelings and 9) social skills related to the community. The results revealed that all social skills listed in ISSQ obtained were very important in view of the three groups of participants. Therefore, it was recommended that in curriculum development and conducting research projects as well as intervention programs for students with mental retardation, the perspective of parents, teachers and professionals should be considered.