تجزيه و تحليل همبستگي و روابط علّيت عملكرد دانه و صفات وابسته در ذرت دانه‌اي در شرايط تنش خشكي

Correlation and path analysis of grain yield and its components in maize under drought stress conditions

چكيده به منظور بررسي اثر تنش خشكي بر خصوصيات مورفولوژيكي، زراعي، عملكرد و اجزاي عملكرد 34 رقم ذرت هيبريد و همچنين بررسي مهمترين صفات تاثيرگذار بر عملكرد دانه، آزمايشي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در شرايط تنش خشكي (80 درصد تخليه مجاز رطوبتي از خاك) و آبياري مطلوب (50 درصد تخليه مجاز رطوبتي از خاك) درسال 1388 در مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي خراسان رضوي اجرا گرديد. نتايج تجزيه واريانس صفات مورد بررسي نشان داد كه در هر دو شرايط آبياري مطلوب و تنش خشكي بين هيبريدها از نظر كليه صفات اختلاف بسيار معني‌داري وجود دارد. در شرايط آبياري مطلوب هيبريد تجاري سينگل كراس 500 و در شرايط تنش خشكي هيبريد 11 از بيشترين مقدار عملكرد دانه (به ترتيب 79/13 و 69/5 تن در هكتار) برخوردار بودند. نتايج تحقيق نشان داد كه در شرايط تنش خشكي تعداد دانه در رديف بلال داراي بالاترين همبستگي مثبت و معني‌دار با عملكرد دانه مي‌باشد، در حاليكه در شرايط آبياري مطلوب همبستگي قطر بلال با عملكرد دانه بيشتر از ساير صفات مورد مطالعه بود. در وضعيت تنش خشكي وزن 10 بلال داراي بيشترين اثر مستقيم و وزن 300 دانه داراي كمترين اثر مستقيم مثبت بر عملكرد دانه بود. بيشترين اثر غيرمستقيم منفي بر عملكرد دانه مربوط به تعداد دانه در رديف از طريق طول بلال بود.

Abstract In order to study the effect of drought stress on morphological traits, yield and yield components of 34 hybrids of corn and influential traits on it’s yield, an experiment was carried out based on a completely randomized block design with three replication under normal irrigation and drought stress conditions in khorasan razavi agricultural research and natural resources institute mashhad, Iran in 2010.The results a variance analysis showed that in both conditions there was significant difference between all hybrids for all traits. Results means comparison of hybrids with Duncan’s multiple range test showed that in normal irrigation condition S.C500 hybrid and in stress condition N.11 hybrid had the highest yield (13/79 and 5/69 respectively). This experiment showed that kernel number per row has the highest correlation with yield in drought stress condition, wheras in normal irrigation condition ear diameter had the highest correlation with yield. In drought stress condition ear weight and 300 kernel weights had highest and lowest direct effect on yield respectively. Also the highest negative indirect effect on yield belonged to kernel number per row through ear length.