ارزيابي واكنش ارقام بهاره كلزا به تنش خشكي آخر فصل

Evaluation of spring rapeseed cultivars reaction to terminal drought stress

چكيده به منظور ارزيابي واكنش ارقام بهاره كلزا به تنش خشكي آخر فصل، آزمايشي به صورت طرح كرت هاي يك بار خرد شده در قالب بلوك هاي كامل تصادفي با چهار تكرار طي دو سال زراعي 86- 1385 و87-1386 در مزرعه پژوهشي موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر كرج انجام شد. در اين تحقيق، آبياري به عنوان عامل اصلي در دو سطح شامل: آبياري معمول (آبياري پس از 80 ميلي متر تبخير از تشتك تبخير كلاس A) و تنش كم آبي به صورت قطع آبياري از مرحله گل دهي به بعد و 20 رقم بهاره كلزا ( Sarigol، Goliath، Heros، Comet، Amica، SW5001، Cracker Jack، Eagle، Wild cat، SW Hot shot، Ogla، 19-H، Hyola 401، Hyola 608 ، RGS006، Hyola 420، RGS003، Option 500، Hyola 308 و Quantum) به عنوان عامل فرعي مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج حاصل نشان داد كه تنش كم آبي موجب كاهش ارتفاع بوته، تعداد شاخه در بوته، تعداد خورجين در بوته، تعداد دانه در خورجين، وزن هزار دانه، عملكرد بيولوژيك، عملكرد دانه، ميزان روغن دانه و عملكرد روغن گرديد، در حالي كه تاثير معني-داري بر شاخص برداشت مشاهده نگرديد. در تيمار آبياري معمول، هيبريد Hyola 401 و در تيمار تنش كم آبي، رقم RGS003 از بيشترين عملكرد دانه و شاخص تحمل به خشكي (STI) در ميان ارقام مورد بررسي برخوردار بودند. همچنين رقم Quantum با كمترين عملكرد دانه در شرايط آبياري معمول (3492 كيلوگرم در هكتار)، عملكرد كم در شرايط تنش كم آبي (2948 كيلوگرم در هكتار) و شاخص تحمل به خشكي (STI) پايين، بيشترين حساسيت به تنش كم آبي را داشت.

Abstract In order to evaluation of spring rapeseed cultivars reaction to terminal drought stress, an experiment was carried out in a split plot design based on RCBD with four replications for two years (2006-2008) at the research field of Seed and Plant Improvement Institute in Karaj. In this experiment, irrigation treatments in two levels as main plot such as normal irrigation (irrigation after 80 mm evaporation from evaporation pan) and water deficit stress as no irrigation from stem elongation to end of growth and varieties as sub plots in 20 levels ( Sarigol, Goliath, Heros, Comet, Amica, SW5001, Cracker Jack, Eagle, Wild Cat, SW Hot Shot, Ogla, 19-H, Hyola 401, Hyola 60, RGS006, Hyola 420, RGS003, Option 500, Hyola 308 and Quantum ). The results indicated that water deficit stress decreased plant height, branch per plant, pods per plant, grain per pod, 1000 grain weight, biologic yield, grain yield, seed oil content and oil yield, but there was not significant effect on harvest index. Under normal irrigation, Hyola 401 with high grain in pod and 1000 grain weight had the highest grain yield whereas, in water deficit stress conditions, RGS003 with greatest grains in pod and 1000 grain weight produced the maximum grain yield and it had the highest stress tolerance index (STI) in comparison with others varieties. Also, Quantum variety with the lowest grain yield under normal irrigation (3492 kg.ha-1), water deficit stress (2948 kg.ha- 1) and small STI had the more susceptive to water deficit