ارزيابي تحمل به خشكي در ژنوتيپ هاي جو با استفاده از شاخص هاي تحمل به تنش

Evaluation of drought tolerance of barley genotypes using drought stress indices

چكيده به منظور شناسايي ژنوتيپ هاي متحمل به تنش خشكي جو، غربال كردن شاخص هاي كمي تحمل به خشكي و تعيين بهترين شاخص ها، پژوهشي با استفاده از 20 ژنوتيپ پيشرفته جو در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار و در دو شرايط بدون تنش و تنش رطوبتي (ديم) در سال زراعي 89-1388 درمزرعه تحقيقات كشاورزي بروجرد انجام شد. بر مبناي عملكرد دانه ژنوتيپ ها محيط هاي بدون تنش (Yp) و تنش رطوبتي ((Ys، شاخص هاي كمي مقاومت به تنش خشكي از قبيل: شاخص تحمل ((TOL‏، ميانگين بهره وري MP))‏، ميانگين هندسي بهـره وري (GMP)‏، ميانگين هارمـونيكHM) )‏، شاخص حساسيت به تنش (SSI) و شاخص تحمل تنش ((STI محاسبه شدند. نتايج حاصل از مقايسه ميانگين ها نشان داد كه بيشترين ميانگين عملكرد در شرايط آبي مربوط به ژنوتيپ 7 ( (MB-79-4و در شرايط تنش مربوط به ژنوتيپ 14 (MB-82-4) بود. بيشترين ميانگين هارمونيك، ميانگين هندسي بهره وري، ميانگين بهره وري و شاخص تحمل مربوط به دو ژنوتيپ 11 و 14 (CB-83-15 و MB-82-4) بود و بيشترين مقدار دو شاخص حساسيت به تنش و تحمل به تنش نيز مربوط به ژنوتيپ 6 بود. نتايج حاصل از تجزيه ضرايب همبستگي نشان داد كه چهار شاخص MP , GMP , HM و STI به دليل همبستگي بالا با عملكرد دانه ژنوتيپ ها در دو محيط، مناسب ترين شاخص ها براي غربال كردن ژنوتيپ ها در دو شرايط آزمايش هستند. با توجه به اين چهار شاخص و عملكرد بالاي ژنوتيپ ها در دو شرايط محيطي، بهترين ژنوتيپ هاي متحمل به تنش خشكي، ژنوتيپ هاي 7، 11، 14 و 19 (MB-79-4 CB-83-15، MB-82-4 و CB-84-10) تشخيص داده شدند.

Abstract In order to identify drought tolerance barley genotypes, screen quantitative indices drought tolerance and appointment best indices, one experiment carried out with 20 barley genotype. This experiment excuted in RCBD with three replications under full irrigation and drought stress conditions during 2009-2010, cropping season in broujerd agricultural research station. In order to evaluation of barley genotype for drought stress, stress susceptibility index (SSI), stress tolerance index (STI), geometric mean productively (GMP), tolerance index (TOL), mean productivity and harmonic mean (HM), data were collected. The result indicated significant different among all genotypes with respect to all quantitative indices and yield performance in both environments. This show the possibility of selection for drought tolerance among genotypes, and involvement of superior ones inbreeding programs. The result of experiment showed that No.7 (MB-79-4) genotype in the irrigation condition and NO.14 (MB-82-4) in dry condition has the highest grain yield. Highest HM, GMP, MP and STI were obtained in the No. 11 and 14 (CB-83-15 and MB-82- 4) genotypes. Evaluation of genotypes for stress TOL and SSI index showed that No. 6 (CB-83-17) genotype has high index. Correlation analysis between yield and all indices revealed that MP, GMP, HM and STI are all indices for screening of drought tolerance genotypes. Accordingly, genotypes No. 7, 11, 14 and 19 (MB-79-4, CB-83-15, MB-82-4 and MB-79-15) were selected as drought tolerance genotypes. Biplot multivariate technique located the genotype No. 7, 11, 14 and 19 (MB-79-4, CB-83-15, MB-82-4 and CB-84-10) near the vectors related to drought resistance indices.