ارزيابي عملكرد و تحمل به خشكي هفت رقم و لاين پيشرفته جو

Evaluation of yield and drought tolerance of seven varieties and elite lines of barley

چكيده به منظور بررسي تاثير تنش خشكي انتهاي فصل بر عملكرد، اجزاي عملكرد و برخي صفات مورفولوژيك 7 رقم و لاين اميدبخش جو و ارزيابي آنها بر اساس شاخص هاي تنش، دو آزمايش مجزا به صورت طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار در سال 1389 در مركز تحقيقات كشاورزي بيرجند به اجرا در آمد. در آزمايش اول شرايط تنش خشكي اعمال شد كه قطع آبياري در مرحله بعد از گرده افشاني بود، اما در آزمايش دوم تا آخر فصل رشد، آبياري به صورت معمول منطقه انجام گرفت. ارقام جو نصرت، فجر 30 و يوسف و لاين هاي MB-86-17، MB-86-10، MB-86-6 و MB-86-5 در دو شرايط كشت گرديدند. نتايج تجزيه مركب نشان داد كه تنش خشكي بجز بر تعداد دانه در سنبله، تاثير معني داري بر صفات مورد بررسي داشته است. بر اساس مقايسه ميانگين ها، بيشترين عملكرد دانه با ميانگين 26/8 تن در هكتار در شرايط آبياري مطلوب و كمترين آن با ميانگين 58/4 تن در هكتار در شرايط تنش خشكي حاصل گرديد. همچنين نتايج نشان داد، كمترين عملكرد دانه با ميانگين 3/5 تن در هكتار مربوط به رقم نصرت و بيشترين آن با ميانگين 8/6 تن در هكتار مربوط به رقم فجر 30 بوده و بين لاين هاي مورد بررسي تفاوت معني داري از لحاظ عملكرد دانه وجود نداشت. عملكرد در شرايط تنش، ارتباط مثبت و معني داري با شاخص هاي MP، GMP، STI و HARM داشت. رقم فجر 30 و همچنين لاين هاي MB-86-10 و MB-86-17 نيز توسط شاخص هاي مختلف به عنوان متحمل ترين رقم و لاين ها به تنش خشكي آخر فصل شناسايي گرديدند.

Abstract In order to study the effects of end season drought stress on yield, yield components and some morphological characteristics of 7 varieties and promising lines and assessment based on drought indices, two separate experiments in randomized complete block design in three replications conducted in the agriculture research centre of Birjand. Drought condition made in the first experiment after anthesis and irrigation was conducted as usual in the second experiment. Varieties including Nosrat, Fajre-30 and Yousef and promising lines including MB-86-17, MB-86-10, MB-86-6 and MB-86-5 were cultured at two conditions. The esults of combined analysis showed that drought stress has a significant effect on all characteristics except of number of seed per spike. Based on means comparison, highest seed yield with means of 8.26 ton/ha achieved from normal irrigation and lowest with means of 4.58 ton/ha achieved from drought stress condition. Also the results showed that lowest seed yield with mean of 5.3 ton/ha were related to Nosrat variety and highest seed yield with mean of 6.8 ton/ha were related to the Fajre-30 line, and there was no significant difference between these lines in context of seed yield. Yield in drought stress condition has a positive and significant correlation with HARM, MP, GMP and STI indices. Also, Fajre-30 variety and MB-86-10 and MB-86-17 lines recognized as the most tolerant lines to end season drought stress based on different indices.