اثر مقادير كود نيتروژن بر توزيع مجدد مواد فتوسنتزي و عملكرد دانه ژنوتيپ هاي گندم نان و دوروم در شرايط اهواز

Effect of nitrogen fertilizer amounts on pattern of assimilate redistribution and grain yield in durum and bread wheat genotypes in Ahvaz conditions

چكيده به منظور بررسي تاثير سطوح مختلف نيتروژن بر عملكرد دانه، الگوي ميزان توزيع مجدد مواد فتوسنتزي به دانه و شاخص سطح برگ پرچم، پژوهشي در سال زراعي ?8-?7 در مزرعه تحقيقات كشاورزي دانشگاه آزاد اسلامي واحد اهواز انجام شد. آزمايش به صورت كرت هاي خرد شده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا گرديد. عامل اصلي شامل كاربرد سه سطح نيتروژن (??، ??? و ???كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار) و عامل فرعي شامل شش ژنوتيپ گندم ( نان: ويناك، استـار، چمران و دوروم: كرخه، ?-84-D ، ‏8-83-D ) بودند. تفاوت صفات عملكرد دانه، توزيع مجدد، فتوسنتز جاري، سهم توزيع مجدد و سهم فتوسنتز جاري در دو عامل نيتروژن و ژنوتيپ و شاخص سطح برگ پرچم در تيمار نيتروژن معني دار بود. بيشترين ميزان توزيع مجدد مواد فتوسنتزي به دانه، به ژنوتيپ استار (7/218 گرم در متر مربع) در تيمار كاربرد ??? كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار و كمترين به ژنوتيپ ?-84-D (2/73 گرم در متر مربع) در تيمار كاربرد ?? كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار اختصاص داشت. بيشترين فتوسنتز جاري (383 گرم در متر مربع) در ژنوتيپ ?-84-D در تيمار كاربرد ??? كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار و كمترين (4/227 گرم در متر مربع) در ژنوتيپ ويناك در تيمار كاربرد ?? كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار مشاهده شد. ژنوتيپ چمران در تيمار ??? كيلوگرم نيتروژن در هكتار بيشترين (5/468 گرم در متر مربع) و وريناك در تيمار نيتروژن ?? كيلوگرم در هكتار كمترين (355 گرم در متر مربع) عملكرد دانه را داشت. بيشترين و كمترين شاخص سطح برگ پرچم به ترتيب به تيمار ??? و ?? كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار با مقادير 05/1 و 8/0 متر مربع اختصاص داشت. در اين پژوهش همبستگي مثبت و معني داري بين عملكرد دانه، توزيع مجدد مواد فتوسنتزي به دانه، فتوسنتز جاري، ماده خشك كل در مرحله گرده افشاني و شاخص سطح برگ پرچم ديده شد. به نظر مي رسد در شرايط آب و هوايي اهواز، كشت رقم چمران و با كاربرد 150 كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار به دليل توليد عملكرد مناسب قابل توصيه باشد.

Abstract In order to study the effect of different amounts of nitrogen (N) on grain yield (GY) and the pattern of assimilate redistribution (AR) to grain in durum and bread wheat genotypes, a field experiment was conducted in Ahvaz conditions. The experimental site had a moderate winter and dry, hot summer. The experiment was coducted as split-plot in the basis of randomized completely blocks design with three replications. The N application amounts were (50, 100 and 150 Kg.ha-1) assigned in the main-plots. Sub-plots consisted of six bread and durum wheat genotypes. The results indicated that the effect of genotypes and N treatments on GY, AR, current photosynthesis (CP) and flag leaf area index (FLAI) was significant. The highest AR was belonged to Star genotype and 150 kg.ha-1 nitrogen application and the lowest was in D-84-5 and 50 kg.ha-1 nitrogen consumption. The highest CP was in D-84-5 when 150 kg.ha-1 nitrogen was used. The highest GY was in Chamran cv. Under 150 kg.ha-1 nitrogen application, the lowest GY was belonged to Vree/Nak under 50 kg.ha-1 nitrogen treatment. The results also showed that the highest and lowest FLAI were in 150 and 50 kg.ha-1 nitrogen, respectively. The effect of genotypes on dry matter (DM) at anthesis stage was significant. Karkhe and D-84-5 genotypes had the highest and lowest DM respectively. There was positive and significant correlation between GY, AR, DM and FLAI. It seems that, under Ahvaz conditions, using 150 kg.ha-1 nitrogen for Chamran cultivar is advisable.