طراحي شهري،فرايند يا فرايندها

Urban Planning: Process or Processes

تاكنون آثار مهمي پيرامون فرايند طراحي شهري و انواع آن انتشار يافته است با اين حال، به نظر مي رسد كه جنب ههاي تشابه و تفاوت گون ههاي متنوع آن هنوز به طور كافي بررسي نشده و مدلي از گونه بندي فرايندها كه تبيين كننده ابعاد تشابه و تفاوت و مفروضات نظري آنها باشد مطرح نگرديده است. هدف اين مطالعه جستجوي پاسخ براي سه پرسش است 1.آيا براي طراحي شهري فرايندي يگانه و منحصر به فرد هست و يافرايندهاي چندگانه و گوناگون؟ 2.تفاو ت و تشابه گون ههاي متفاوت فرايند طراحي شهري چيست و چگونه مي توان آنها را در قالب يك دل گون هبندي مطرح كرد؟ 3.برمبناي تشابه فرايندهاي گوناگون آيا ميتوان الگوي واحدي از فرايند طراحي شهري مطرج كرد؟ براي پاسخ به اين پرس شها، درتحقيق حاضر از روش «مرور فرا تحليلي » منابع موجود استفاده شده است. اين مطالعه به تحليل شش گونه اصلي از فرايند طراحي شهري م يپردازد: 1.فرايند دكارتي‌ استقرايي؛ 2.فرايندفرضيه آزما قياسي؛ .فرايندمسيله گشا تصميم ساز؛ 4.فرايند خلاقانه؛ 5.فرايند جامع‌عقلايي؛ 6. فرايند رهبري؛ 7. فرايند ارتباطي طراحي شهري.يافت ههاي مطالعه حاضر نشان ميدهد كه چنانچه مراد از فرايند طراحي شهري،فرايندهاي هنجاري )فرايند بدان گونه كه بايد باشد( است، با تعداد قابل توجهي از گون ههاي فرايند روبرو هستيم، ولي چنانچه منظور از فرايند طراحي شهري،فرايند واقعي )فرايند بدان گونه كه هست( باشد، با يك نسخه واحد از آن مواجه هستيم. همچنين، اين مطالعه نشان ميدهد كه جنب ههاي تشابه و تفاو ت فرايندهاشامل جنب ههاي ريخ تشناختي، اصطلا حشناختي، نظم و ترتيب مراحل، بنيانهاي معرفت شناختي، نسبت آنها با مفهوم عقلانيت، نسبت آنها با مفهوم بهينه يابي،و نسبت آنها با دو مفهوم اساسي حقيقت و قدرت ميشود. تحقيق حاضر نشان م يدهد كه جنب ههاي متعدد تشابه و تفاوت را م يتوان، با بهر هگيري از طبقه بندي كنش هاي اجتماعي پيشنهادي هابرماس، نظريه منطق اكتشافات علمي پوپر و نظريه قدرت/ دانش فوكو، به دو «بعد » اصلي تقليل داد. چنانچه «فرايند طراحي شهري به مثابه نوعي ازكنش اجتماعي، كه در قالب فضايي‌ كالبدي انديشيده و اعمال ميشود » تلقي گردد، آنگاه دو بعد اصلي در گونه شناسي فرايندها خواهند بود: 1. بعد «ماهيت كنش اجتماعي » )طيفي ميان دو قطب كنش ارتباطي و كنش راهبردي( و 2. بعد «ماهيت منطق اكتشافي » )طيفي ميان دو قطب منطق استقرايي يا تجزيه‌ تركيبي و منطق قياسي يا حدس و ابطالي(. نهايتاً اين تحقيق نشان م يدهد كه براي فرايند طراحي شهري واقعاً موجود، الگوي واحدي هست كه درآن طراحي شهري به مثابه يك كنش راهبردي و گفتماني، كه در آن دانش و قدرت انفكا كناپذير هستند، مطرح است. چنين فرايندي را م يتوان برپايه مفهوم فوكويي «قدرت/ دانش » تبيين كرد و گا مهاي تشكيل دهنده آن را معرفي كرد.

This paper presents an analysis of urban planning texts by comparing six main types of planning processes: i) the Cartesian method; ii) the Conjecture and Refutation method; iii) the Problem Solving and Decision Making method; iv) the Black-Box method; v) Rational Comprehensive Planning; and vi) Strategic PlanningIt is shown that if by the ‘urban planning process’ normative procedures—the process as it should be—are meant, reference is made to several diverse processes. However, if the actual process is meant —the process as it is—then reference is made to a more or less single version. It is also shown that the processes could be compared in terms of morphological, terminological, the order of planning steps, epistemological bases, rationality, optimization, and their relation to two basic concepts of truth and power. The diversity of processes could be reduced to their relation to two main dimensions: the social action (ranging between communicative and strategic), and the investigation logic (ranging between inductive and deductive logical inference). It is finally explained that the actual urban planning process is a strategic communicative action in which knowledge and power are inseparable.