نظريه مهندسي اجتماعي، نگرشي نو به تحقق پذيري در طرح هاي شهري با الگوي شمسه نوسازي

Social Engineering Theory, Feasibility Analysis for UrbanPlans Using Shamseh Model

موضوع برخورد با بافتهاي فرسوده و ساما ندهي آن طي سالهاياخير به مسيله اصلي شهرسازي و معماري كشور تبديل شده است وطر حهاي ساما ندهي، نوسازي، و بهسازي بافتهاي فرسوده در اين سا لها فزوني گرفته است. اين طرح ها در عين دارا بودن مباني نظري قابل قبول و همگام با مفاهيم روز جهاني، كاراي يشان را از دست داده اند و فاقد چارچوب و ضمان تهاي اجرايي هستند. پرسشي كه دراين ميان مطرح مي شود دلايل ناكامي و راه ح لهاي تحقق پذيري طر حهاي شهري است و اين كه آيا را هكارهاي جديدتر و يا بومي براي اجرايي شدن طرح هاي شهري وجود دارد؟ انگيزه و تاليف اين مقاله حول سه محور به اين شرح است: ?( موضوع باف تهاي فرسوده شهري نه تنها مسيله اصلي پايتخت، بلكه مشكل شهرهاي ديگر كشور نيز هست و به مسيله اي ملي تبديل شده و اكنون بيش از هر وقت ديگر نيازمند يك نظريه شهرسازي مشاركتي است، زيرا به رغم تهيه طر حهاي مختلف طي ساليان گذشته عملاً اين طر حها در مرحله اجرا متوقف شده و در صورت انجام نيز به صورت موردي ومحدود بوده و قابل تعميم به ساير مناطق نبوده است. ?( يك دهه تجارب نظري و عملي نگارنده در حوزه مديريتي شهرداري منطقه يك )شميران( مي تواند براي مديران و محققان ديگر مناطق شهري يك تجربه علمي و عملي براي دستيابي به الگوهاي ساخت وساز سالم در محلات و شهرهاي وطن اسلامي شود. ?( عرضه تلخ و شيري نهاي تجربي م يتواند سبب پاي هگذاري مسيري صالح براي نسل جوان متخصص، دانشجويان، و محققان اين رشته باشد تا از اين رهگذر توان خلق اثر در نسل جوان افزايش يابد.اكنون پس از يك دهه تجربه شهرسازي كشور فرصتي مناسب براي تبادل نظرهاو تجربيات در حوزه مطالعات نظري، براي پ يريزي نظريه شهرسازي مشاركتي در ساما ندهي بافتهاي فرسوده شهري، فراهم آمده است. نظريه پيشنهادي در اين تحقيق مبتني بر ايده مشاركت مردمي، از طرح تا اجرا است. اعتقاد به مشاركت مردمي و جلب همكاري ساكنان از طراحي تا اجراي طرح هاي شهري،ناشي از تجارب ده ساله در روند تهيه طر حهاي بافت هاي فرسوده شهري منطقه يك )شميران( شامل : آبك، باغ شاطر، قيطريه، چيذر، دربند، امامزاده قاسم بين سا لهاي ?? تا ?? است.انديشه مشاركت مردمي در شهرسازي در يك فرايند علمي نظريه سازي شده و در قالب نظريه «مهندسي اجتماعي » تنظيم شده است. مهندسي اجتماعي بهحضور و مشاركت مردم از ابتداي شروع مطالعات طرح ساما ندهي تا اتمام آن تاكيد دارد و با رويكرد طراحي با همكاري مردم به اين موضوع م يپردازد. نظريه مهندسي اجتماعي دريكي از باف تهاي فرسوده شهري در منطقه نوزده شهرداري تهران بين سا لهاي ?? تا ?? به اجرا درآمده است كه از نتايج آن مي توان به سرعت اجراي كار، اطمينان خاطر از رضايت گروه هاي هدف، اعتمادسازي نسبت به طرح و كاهش معترضين، و ارتباط مستمر و موثر بين مردم و مديريت شهري اشاره كرد. در گام اول اين مقاله تاريخچه طرح هاي شهري و نقش مشاركت مردمي در تحقق اين طر حها در بافتهاي فرسوده شهري كشور از سا لهاي ???? تا ???? بررسي و نقاط قوت و ضعف هريك از رو شها به صورت كاملاً مختصر جمع بندي و مطرح مي شود. در گام دوم پس از آسيب شناسي رو شهاي نوسازي بافت هاي شهري، رويكرد جديد نظريه «مهندسي اجتماعي » در تحقق نوسازي باف تهاي فرسوده در قالب الگوي «شمسه نوسازي » پيشنهاد ميشود.و در گام سوم نتايج عملي و اجرايي مهندسي اجتماعي در محله نعمت آباد تهران بيان خواهد شد

This paper reviews assorted approaches to urban deteriorated fabrics since 1970s and explains their shortcomings. A social Engineering Theory is thus proposed as a new approach, which would integrate all stakeholders as petals of a multi-sided rosette (shamseh). This rehabilitation approach was implemented between 2007~2010 in Nematabad deteriorated fabric in District 19 under Tehran Municipality. The advantages of adopting this approach included rapid implementation; ensuring target group satisfaction; building trust and reducing opposition; and a establishing a continuous effective contact between people and authorities