رويكر بازسازي مسكن پس از سانحه؛ از تولد تا بلوغ

Various Approaches to Post-Disaster HousingReconstruction: From Birth to Maturity

اگرچه سابقه اقدامات بازسازي مسكن پس از سوانح به سا لهاي دور باز ميگردد، ليكن نگرش علمي به رويكردها و ديدگاههاي آن در اواخر دهه ???? شكل گرفت. بازسازي مسكن پس از سانحه از نقطه نظر «ميزان كنترل توسط خانوار » موضوعي است كه در ده ههاي اخير توجه سياستگزاران و نهادهاي درگير در امداد و بازتواني سوانح را به خود جلب كرده است. ديدگاه مزبور در جهت ظرفيت سازي آحاد جامعه و توانمند كردن آنها به مس ?? يوليت پذيري و مشاركت در روند عمليات بازسازي تبيين شده است. در اين ميان انتخاب رويكرد يا رويكردهاي بهينه، نيازمند ملحوظ داشتن شاخصهايي از قبيل هزين ه بازسازي، ارتقاي وضعيت ايمني خانوار و جامعه، ترميم و بهبود معيشت، شرايط سياسي حاكم، زمين ههاي فرهنگي موجود، مكانيز مهاي تطبيق، و چگونگي بالا بردن ظرفي تهاي جامعه آسيبديده است. بنا بر اين مشاوره با مردم و ارزيابي نيازها و ظرفي تهاي آنها، قبل از اتخاذ تصميمات اجرايي امري مهم محسوب مي شود. عوامل كليدي كه در روند تصمي مگيري نقش ويژ هاي دارند شامل دولت مركزي، نهاد مسيول بازسازي، سازما نهاي مشاركت كننده در بازسازي، دولت محلي، و جامعه آسيب ديده است. چگونگي تعامل ميان بازيگران مزبور، در اتخاذ رويكرد بهينه بازسازي اثر مي گذارد. به طور كلي، پنج رويكرد در اكثر پروژه هاي بازسازي مسكن پس از سانحه به كار گرفته شده اند. رويكردهاي مزبور در برخي اوقات به صورت تركيبي و با توجه به مقياس خسارت، شدت واقعه، و وضعيت اقتصادي و اجتماعي و سياسي منطقه آسيب ديده، به شرح زير اتخاذ مي شوند: رويكرد پول نقد: كمك مالي بي قيد و شرط از جانب دولت و نهادهاي مسيول به مالك خانه بدون حمايت فني. رويكرد بازسازي با هدايت مالك: كمك مالي مشروط و قانونمند به همراه حمايت فني با هدف احداث خان ههاي مقاوم. رويكرد بازسازي توسط جامعه: رهبري توسط نهادها، با مشاركت فعال جامعه در تصمي مگيري و مشاوره. رويكرد بازسازي پيمانكارمحور درجاسازي در محل: اجرا توسط نهادها و به كار گيري شركت هاي پيمانكاري، به منظور درجاسازي خانه هاي تخريب شده. رويكرد بازسازي توسط پيمانكار در سايت جاب هجا شده: اجرا توسط نهادها و به كار گيري شركت هاي پيمانكاري، به منظور احداث خانه هاي جديد در سايت جابه جا شده. نوشتار حاضر ضمن بررسي رويكردهاي مبتني بر ميزان كنترل، توسط خانوار، به تحليل ديدگاه هاي مطرح و فرايند تكاملي و معايب و مزاياي هر يك از ديدگا هها مي پردازد. در اين مقاله نتيجه گيري مي شود كه، در ميان رويكردهاي مطرح، «بازسازي با هدايت مالك » قابليت توانمند كردن، ظرفيت سازي، تداوم، پايداري، و مقرون به صرفه بودن را در اكثر موقعي تهاي بازسازي دارد.

Although post-disaster reconstruction activities have been practiced for a long-time, relatively new approaches were developed since 1970s. In recent decades, housing reconstruction after disasters has been studied mostly from the point of view of “household control”. Such approach has attracted policy makers and authorities because of its capacity in empowering community in order to participate actively in processes of recovery. There are a number of criteria which should be considered, such as: housing cost, promoting family and community security, upgrading livelihood, cultural situation and copying mechanism. Postdisaster housing reconstruction has been adopted in five categories: ••Cash Approach: Unconditional financial assistance is given without technical support. ••Owner-Driven Reconstruction: Conditional financial assistance is given, accompanied by regulations and technical support aimed at ensuring that houses are built back better. ••Community-Driven Reconstruction: Financial and/or material assistance s channeled through community organizations that are actively involved in decision making and managing reconstruction. ••Agency-Driven Reconstruction in-situ: Refers to an approach in which a governmental or non-governmental agency hires a construction company to replace damaged houses in their pre-disaster location Aagency-Driven Reconstruction in Relocated Sites: Refers to an approach in which a governmental or non-governmental agency hires a construction company to build new houses in a new site. The advantages and disadvantages of the mentioned approaches are discussed based on their contexts and characteristics of affected populations. The paper resulted in selecting the Owner-Driven Reconstruction approach as a high potential for empowering survivors, as well as, capacity building and cost benefit appropriate housing reconstruction policy.