مجلس عالي دربار حلقه گذار به نظام مشروطه

The Role of Supreme Council of Courtin Smoothing Iran’s Transition to Constitutional Regime

با صدور فرمان مشروطه، تلاش براي استقرار نظم جديد كه مهم‎ترين مشخصه آن تشكيل مجلس شوراي ملي بود، آغاز شد. اما تاسيس مجلس نيازمند تدوين نظام‎نامه (قانون) انتخابات بود كه مي‎بايست شورايي خاص، سرپرستي تنظيم و تدوين آن را بر عهده گيرد. اين نهاد در تاريخ معاصر ايران به «مجلس عالي» يا «شوراي عالي دربار» تعبير شده است. با عنايت به فقدان پژوهشي مستقل درباره مجلس عالي و وجود ابهامات فراوان درباره ماهيت و عملكرد اين نهاد، پرسش اصلي اين است كه مجلس عالي چرا و چگونه تاسيس شد؟ اعضاي آن چه كساني بودند و چگونه انتخاب شدند؟ و اين شورا چه كاركردهايي داشت؟ مقاله حاضر درصدد است با بهره‌گيري از منابع اصلي و پژوهش‌هاي جديد، اين موضوع را با رويكرد توصيفي ـ تبييني مورد ارزيابي قرار دهد. سرانجام، مقاله به اين نتيجه مي‌رسد كه مجلس عالي هرچند يك شوراي اضطراري بود، با تصويب نظام‎نامه انتخابات و نيز برگزاري و نظارت بر فرايند انتخابات نقش بارزي در گذار از نظام پيشامشروطه به مشروطه ايفا كرد.

As soon as Muzaffar al-Din Shah issued the command of constitution, attempts were made to establish the new order through the formation of a parliament to represent the Iranian nation. This objective required that the election law be written by a special council. It was called “Supreme Council” or “Supreme Council of the Court”. Lack of research in this regard and the unresolved ambiguities about the council makes one ask why the Supreme Council of the Court was established, who its members were, how they were elected, and what duties it had. This article uses descriptive-explanatory method and taps primary sources to answer these questions. The results suggested thatthe Supreme Council of the Courtpassed the election law, supervised the election process, and, thus, played an important role inIran’stransitionto a constitutional regime.