بررسي تاثير كم آبياري و آبياري بهينه بر صفات كمي و كيفي و خسارت ريزومانيا در هيبريدهاي مختلف چغندرقند

Evaluation of deficit and optimum irrigation on quantitative and qualitative traits

چكيده بيماري ريزومانيا در دنيا به عنوان مخرب ترين بيماري چغندرقند شناخته شده است. عامل بيماري ريزومانيا مانند اكثر پاتوژن‌هاي خاكزاد چغندرقند بوسيله گرما و رطوبت خاك گسترش بيشتري مي‌يابند. لذا، تعيين روابط واقعي بين ميزان آب مصرفي و عملكرد توليدي و شدت خسارت بيماري ريزومانيا لازم مي باشد. بدين منظور آزمايشي در قالب اسپليت بلوك با طرح پايه بلوك هاي كامل تصادفي با دو فاكتور، عامل اصلي رژيم آبياري با سه سطح شامل تيمار بدون تنش، تنش متوسط و تنش شديد رطوبتي و فاكتور فرعي رقم شامل شش سطح‏: 1-28064، 2- 28058، 3- 28928‏، 4- زرقان‏، 5- جام و 6- رسول (شاهد حساس) و در سه تكرار در قطعه زمين آلوده به اين بيماري در مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي فارس - ايستگاه تحقيقاتي زرقان ‌با استفاده از سيستم آبياري باراني تك شاخه اي Line source Sprinkler system)) در سال 1389 اجرا شد. رژيم هاي آبياري بر اساس فاصله تا لوله لاترال تنظيم‌ و فواصل چهار متري جهت اعمال رژيم هاي آبياري در نظر گرفته شد. نتايج نشان داد كه عملكرد ريشه و عملكرد شكر هيبريد 28928 به ترتيب با 44/31 و 29/5 تن در هكتار در شرايط آلودگي به بيماري ريزومانيا بيشتر از ديگر ارقام بود. از نظر ظاهري كم آبياري چندان تاثيري بركاهش اثر بيماري نداشت ولي با انجام آزمون اليزا و تعيين ميزان جذب نور (OD) كاهش در جذب نور و سالم بودن ريشه ها در شرايط تنش مشاهده گرديد. استفاده از ارقام مقاوم در آلودگي كم در شرايط تنش رطوبتي مي‌تواند مفيد باشد ولي در آلودگي زياد خسارت بيماري به حدي است كه تغيير در مقدار آب نيز نمي‌تواند تاثيري در كاهش بيماري داشته باشد. براساس بررسي سه رژيم رطوبتي بيشترين كارايي مصرف آب با ميانگين 91/5 كيلوگرم بر مترمكعب آب مربوط به رژيم رطوبتي بدون تنش بود كه تفاوت معني داري با رژيم رطوبتي تنش متوسط با ميانگين 95/4 كيلوگرم بر متر مكعب آب نداشت. بيشترين كارايي مصرف آب بر اساس عملكرد ريشه مربوط به هيبريد 28928 بود كه با هيبريد 28058 در يك گروه آماري قرار گرفتند. با توجه به نتايج به دست آمده از اين آزمايش هيبريد 28928 و 28058 براي مطالعات بعد در اين راستا پيشنهاد مي گردد.

Abstract Rhizomania is known as the most destructive disease of sugar beet in the world. Most sugar beet soil born pathogens are developed by soil moisture and heat. One of the recommended ways to reduce disease damage in the infested areas is avoiding of excessive moisture which provides favorable conditions for disease development. It is essential to conduct experiments to evaluate the relationships between water consumption, sugar beet yield, and rhizomania damages. Therefore, this experiment was performed in an infested field at Zarghan station of Fars Research Center for Agriculture and natural Resources in 2010. The research was conducted in the form of a split plot experimental design with the base of randomized complete block design with three replications. Main plots were sugar beet cultivars including 28064, 28058, 28928, Zarghan, Jam, and Rasool (control treatment). Subplots were applying three levels of irrigation regimes using line source sprinkler system. Irrigation regimes were set up based on the distance from the lateral tube and distance of four meters was considered for irrigation pipes. The results showed that 28928 hybrid had better root yield (31/44 t/ha) and sugar yield (5/29 t/ha ) compared to the other cultivars. In low infestation, the deficit irrigation can be useful if using tolerant cultivar, but in high infestation, the effect of irrigation management was nil. Deficit irrigation apparently did not reduce disease damage but, Elyza test and OD (Optical Density) determination showed that deficit irrigation reduced OD and increased healthy roots. Maximum yields and water use efficiency were produced in optimum irrigation with 5.91 kg/m3 water that it is not significant with mid stress with 4.95 kg/m3 water. The maximum water use efficiency related to 28928 and 28058 hybrids that statistically belong the same group. In this experiment, hybrids 28928 and 28058 were proposed for the future study in this area.