رابطه‌ي علّي ادراك دلبستگي و آسيب‌پذيري شخصيت با احساس تنهايي در دوره‌ي نوجواني

The Casual Relationships of Perceived Attachment and Personality Vulnerability with Loneliness in Adolescence

پژوهش حاضر در قالب يك مدل علّي، پيش‌آيندهاي احساس تنهايي نوجوانان را مورد بررسي قرار داد. در اين مدل ادراك دلبستگي به والدين و هم‌سالان به عنوان متغيرهاي برون‌زاد، سبك‌هاي آسيب‌زاي شخصيتي بلات، متغير واسطه‌اي و احساس تنهايي متغير درون‌زاد بودند. شركت‌كنندگان پژوهش 426 دانش‌آموز دختر (204) و پسر (222) سال سوم دبيرستان‌هاي شهر شيراز بودند. براي اندازه‌گيري متغيرهاي پژوهش از فرم كوتاه شده مقياس احساس تنهايي اجتماعي و عاطفي و پرسشنامه‌هاي دلبستگي به والدين و هم‌سالان و تجارب افسرده‌ساز استفاده گرديد. مدل پيشنهادي پژوهش، با استفاده از نرم افزار AMOS مورد تحليل مسير قرار گرفت و براي تعيين معني داري اثرات غيرمستقيم متغيرهاي ميانجي از روش نمونه‌گيري‌هاي مكرر "خودراه انداز" استفاده شد. يافته‌ها حاكي از آن بود كه دلبستگي به والدين، هم به طور مستقيم و هم به واسطه‌ي عوامل شخصيتيِ خود انتقادي و وابستگي، پيش‌بيني كننده‌ي منفي و معني‌دار احساس تنهايي است؛ اما دلبستگي به هم‌سالان تنها به طور مستقيم و منفي پيش‌بيني كننده‌ي معني‌دار احساس تنهايي است. به عبارت ديگر دلبستگي به والدين هم در شكل‌گيري طرح‌واره‌هاي بين فردي و هم طرح‌واره‌هاي درون فردي نقش دارد؛ اما دلبستگي به هم‌سالان تنها در شكل‌گيري طرح‌واره‌هاي بين فردي سهيم است. نتايج مقايسه‌ي نمودار مسير دختران و پسران نشان داد كه الگوي طرح‌واره‌هاي پژوهش، در مورد پسران نتايج كاملاً همخوان با يافته‌هاي كلي گروه نبود.

This study investigated a causal model of antecedents of loneliness, based on Bowlbyʹs (1969/1982) attachment theory and Blattʹs (1990) model of personality. In this model parent and peer attachment were considered as exogenous variables, loneliness as endogenous variable; and Blattʹs personality predispositions as mediators. Participants were 426 (204 girls and 222 boys) high school students, selected from Shiraz high schools. Participants completed the short form of Social and Emotional Loneliness Scale, the Inventory of Parent and Peer Attachment and the Depressive Experiences Questionnaire, at the end of adolescence. The hypothetical model was tested by AMOS software. Also, significance of the meditational effects determined by Bootstrap method. Results showed that parent attachment was a negative predictor of loneliness, both directly and indirectly by self-criticism and dependency as mediator variables. However, peer attachment had only negative direct effect on loneliness.