بررسي معاني پنهان در وراي لايه داستاني هفت خان رستم

Decoding Haft Khane Rostam

حكيم ابوالقاسم فردوسي، شاعري عالم و فرهيخته مي باشد كه در شاهنامه، اصول اخلاقي و معارف عميقي را بيان كرده است كه پوششي از اسطوره، آن را در برگرفته است. اسطوره اگرچه در ظاهر ممكن است غير واقعي و افسانه اي به نظر رسد، ولي با گشودن درهاي معاني، مي توان به حقايق نهفته در وراي آن دست يافت. بر اين اساس، پرسشي كه اين تحقيق به دنبال دادن پاسخي به آن است اين است كه آيا در وراي لايه ظاهري و داستان‌گو نه هفت خان رستم، معناي عميق‌تري وجود دارد يا خير. با استفاده از اصول تجزيه و تحليل كلام و بررسي ابيات و واژگان و صنايع ادبي به‌كاررفته در هفت خان رستم، سعي شد از معناي لايه اول گذشته و به معناي لايه دوم دست يابيم. معناي لايه اول در هفت خان رستم به اين صورت است: رستم به ياري كاووس كه در بند ديو سپيد گرفتارشده است و بينايي خويش را از دست داده است پاي در مسيري جانكاه مي گذارد. رستم هفت مرحله را پشت سر مي گذارد و با دشواري هاي طبيعت و حيوانات درنده و ديو سپيد مي جنگد و با چكاندن خون جگر ديو سپيد در چشمان كاووس، بينايي را به او بر مي گرداند. با بررسي واژگان و ابيات و صنايع ادبي به‌كاررفته در هفت خان رستم بر اساس اصول تجزيه و تحليل كلام، معناي لايه دوم به دست آمد: انسان براي رسيدن به كمال، بايد پاي در مسير خطر گذارد و نهراسد. وي بايد با ويژگي‌هاي بد خويش كه همانند حيوانات وحشي مي باشند بجنگد. بايد در مقابل دشواري هاي طبيعي مقاومت كند و در رويارويي با مشكلات، از خدا ياري طلبد. وي بايد آگاه باشد و از پرداختن به جسم و پروردن آن دوري ورزد و با نفس خويش مبارزه كند تا به كمال برسد و چشم حقيقت بين او، بينا شود.

Ferdowsi is a scholar who stated great truths and learnings in his famous book Shahname; but a cover of myth covered these truths. So, we can open the door of myth and reach to the truths, if we use discourse analysis principles and if we pay a profound attention to itʹs form. Therefore, in this paper, by using discourse analysis and considering the words and sentences in Haft Khane Rostam, we tried to open the door of meaning and we went from the first layer of meaning to the second one. The first layer of meaning in Haft Khane Rostam is: Rostam intended to go to help Kavus who was in the jail of white demon. Kavusʹs eyesight has been lost by demon. For saving Kavus, Rostam passes seven stages and fights against natural difficulties and fierce animals and white demon. Finally, by dropping the blood of white demon in Kavus eyes, sight returnes to his eyes again. But the second layer of meaning which we reached by considering vocabularies and sentences according to discourse analysis principles are as follows: for reaching perfection, we should go to the heart of problems and dangers and we should fight against our bad behaviors. We should stand in front of hardship and we should ask Godʹs help. We should not pay too much to body and we should fight against self for reaching perfection and gaining an eye on our heart to see truths.