تاثير شاهنامه بر خاوران نامه

The Effect of Shahnameh in Khavaran Nameh

چكيده شاهنامه ي فردوسي پرمايه ترين دفتر شعر فارسي و مهم ترين سند عظمت و فصاحت فرهنگ و زبان پارسي است كه داستان هاي ملي و مآثر تاريخي قوم ايراني در آن به بهترين وجه نموده شده است. خاوران نامه ي ابن حسام نيز از بهترين نمونه هاي حماسه ي ديني و نشانگر تثبيت مذهب شيعه در بين ايرانيان است. ابن حسام در سرودن خاوراننامه از جنبه هاي مختلف به شدت تحت تاثير فردوسي بوده و شاهكار استاد توس را به عنوان الگو، مد نظر داشته است. لذا نگارندگان كوشيده اند در اين مقاله به شيوه ي توصيفي و تطبيقي و به روش تحليل متن، تاثير شاهنامه بر خاوراننامه را در زمينه هاي مختلف نشان دهند. نتايج تحقيق حاكي از آن است كه اين تاثيرپذيري ها به صورت آشكار و نهان در جاي جاي خاوران نامه به چشم مي خورد؛ از انتخاب وزن و بحر گرفته تا تاثيرپذيري واژگاني، تضمين برخي از مصاريع و ابيات شاهنامه، شباهت در شخصيت هاي داستان، شباهت در توصيف ميدان هاي جنگ و نبردهاي تن به تن، خوارق عادات، جدال حق و باطل، متاثر بودن از آثار باستاني پيشين، جنگ با ديوان و اژدها و ساحران و ... .

Abstract Shahnameh Ferdowsi is the richest complete Persian poetical work and the important documentary of majesty and rhetoric of the Persian language and culture in which the national stories and historical works of Iranian ethnic has been drown in its best manner. Khavaran Nameh Ibn Hisam is one of the best exemplar of religious epic and is the sign of the establishment of Shia religion between Iranian. Ibn Hisam in composing of Khavaran Nameh severely has been affected by Ferdowsi and considered in his view the masterpiece of the Toos poetry master as his pattern. So the writers of this article with the descriptive-comparative methods and text analyzing procedure tried to show the effect of Shnameh in Khavaran Nameh in different aspects. The results of the study indicate that this impressionability can be seen overtly and covertly in all of the Khavaran Nameh. From selection of rhythm and poetical meter to lexical impressionability, and guaranty of some literary hemistiches and Shahname verses, similarity in story characters, similarity in describing the battle fields and duel contests, rarities of customs, quarrel between truth and fault, affectability from the former archeological works, combat with demons, devils and magicians and so on. Key Words: Ferdowsi, Shahnameh, Ibn Hisam, Khavaran Nameh, National Epics, Religious Epics, Influence Criticism.