اثر محلول پاشي عنصر روي و كود نيتروژن بر عملكرد و برخي شاخص هاي كيفي دانه گندم در شرايط تنش خشكي

Effects of zinc spraying and nitrogen fertilizer on yield amd some seed qualitative traits of wheat under drought stress conditions

چكيده به منظور بررسي تواما اثرات قطع آبياري درمراحل انتهايي رشد و محلولپاشي عنصر ريز مغذي روي برعملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك، شاخص برداشت، درصد پروتيين، درصد گلوتن و امكان افزايش ميزان روي در دانه گندم،آزمايشي به صورت كرتهاي خرد شده درقالب طرح پايه بلوكهاي كامل تصادفي با سه تكراردرسال زراعي 89-1388 درمزرعه تحقيقاتي مركز تحقيقات كشاورزي ورامين اجراگرديد. تيمارآبي درسه سطح (آبياري كامل تا انتهاي فصل رشد، قطع آبياري از ابتداي مرحله گلدهي وقطع آبياري از ابتداي مرحله پر شدن دانه) دركرتهاي اصلي و تيمار محلول پاشي در دو سطح محلولپاشي با آب خالص و محلولپاشي عنصر ريزمغذي روي دركرتهاي فرعي قرارگرفتند. نتايج اين آزمايش نشان دادكه قطع آبياري در هر دو مرحله گلدهي و پر شدن دانه سبب كاهش معني دار عملكرد بيولوژيك، عملكرد دانه و شاخص برداشت گرديد، اما شدت اين كاهش براي قطع آبياري در زمان گلدهي بيشتر بود. همچنين قطع آبياري درمراحل انتهايي رشدگندم باعث افزايش درصد پروتيين و نيز درصد گلوتن مرطوب دانه گرديد، در حالي كه ميزان عنصر روي در دانه كاهش معني داري را نشان داد.كاهش وزن هزار دانه گندم به ويژه درشرايط تنش شديد (قطع آبياري در زمان گلدهي) و متعاقب آن ازدست دادن ذخيره نشاسته دانه ها سبب افزايش نسبت پروتيين به نشاسته ‏شد. بين تامين كود نيتروژن از دو منبع اوره و سولفات آمونيوم به جز براي ارتفاع بوته و طول پدانكل اختلاف معني داري مشاهده نشد. دراين آزمايش محلولپاشي عنصر روي موجب كاهش خسارت ناشي از تنش بر عملكرد دانه و نيز افزايش ميزان روي دانه گرديد.

Abstract In order to evaluate the effects of Zn spraying and nitrogen fertilizer application on quantitative and qualitative characteristics of wheat grain yield under water stress condition An experiment was conducted in Varamin agricultural research center in 2009-2010. A split-factorial layout within randomized complete block design with three replications were used. Main plots were three irrigation treatments (Normal irrigation, Non-irrigation at 50% grain filling stage and Nonirrigation at 50% flowering stage) and sub plots were two Zn spraying (including spraying with pure water and Zn spraying) and Nitrogen fertilizer (with two levels including urea and ammonium solphat) treatments with factorial arrangment. The result showed that, all of yield components except plant height and biological yield, significantly affected by drought stress on reproductive growth stage. The most effect of Non irrigation at filling stage were on thousand kernel weight and spike length, where as, number grain per spike and number of fertile tiller affected with non irrigation at flowering stage treatment. The difference between two nitrogen fertilizer treatments was significant for all except pedancle and plant height. Zn spraying has significant effects on grain yield and many yield components and also caused a significant decrease of water stress damages. Protein percentage of grain increased because of a significant decrease of TKW. Zn spraying increased wheat grain yield through increasing the crop growth rate and leaf area index. The amount of Zn in grain, increased significantly in result of Zn spraying.