رابطه ازدواج بين نخبگان محلي و سلسله سلطنتي؛ مطالعه موردي خاندان نجفقلي خان دنبلي تبريز در دوره قاجار

Marriage-based Relations between Local notables and Royal family The case study: Najafqolī Khān Donbolī of Tabrīz in Qājār period

در اين مقاله با توجه به اين كه خاندان نجفقلي خان دنبلي در تبريز دوره قاجاريه نفوذ داشت، اهميت ازدواج بين نخبه محلي و خاندان سلطنتي مورد تحقيق قرار مي گيرد. تاكنون به اين موضوع در تحقيقات تاريخ ايران كمتر توجه شده است. نجفقلي خان «ثاني» به دليل فداكاري در جنگ ايران و روس مورد توجه عباس ميرزا واقع شد و در ديوانسالاري قاجار ترقي يافت. به علاوه او با دختر وي به نام مهرجهان ازدواج كرد. نگارنده مرسلهاي از محمدشاه به خواهرش مهرجهان را بررسي كرده و آشكار ساخته است كه اين مرسله هرچند خصوصي است، محتواي ديواني هم دارد. نجفقلي خان از رابطه خصوصي بهره مي برد و همزمان پادشاه نيز از طريق غيررسمي از نجفقلي خان مي خواست تا مشكلات موجود در جامعه محلي را حل كند. لهذا مي توان گفت كه رابطه ازدواج براي هر دو اهميت ويژهاي داشت و خاندان سلطنتي و نخبگان محلي از يكديگر استفاده مي كردند.

Concentrating on the Najafqol? Kh?n family in Azerbaijan in the Q?j?r period, this article studies the importance of the marriage - based relations between the Iranian local notables and the royal family. Najafqol? Kh?n“II” was in favour of ‘Abb?s M?rz? due to his devotional services during the Russo-Persian War, which made him a great promotion in the Q?j?r’s bureaucratic monarchy and provided his marriage to Mehrjah?n, the daughter of ‘Abb?s M?rz?. The author has analyzed one of Mohammad Sh?h’s personal correspondences to his sister, Mehrjah?n, and pointed out that these correspondences, although seem personal and private, included administrative contents. Najafqol? Kh?n took advantage from the personal relation with monarch, and at the same time the monarch ordered him to resolve the problems of his local society. So the marriage relation between the royal family and the local notables was quite important to both of them and, in short, they utilized each other to achieve their own purposes.