بررسي وضعيت عادات مطالعه آزاد دانش‌آموزان دوره متوسطه شهر مشهد و عوامل موثر بر آن

Leisure Reading Habits of High School Students in Mashhad and its Affecting Factors

هدف: هدف اين پژوهش تعيين وضعيت عادات مطالعه آزاد دانش‌آموزان مقطع متوسطه شهر مشهد و تاثير عوامل جمعيت‌شناختي (جنسيت، وضعيت اقتصادي والدين، سطح سواد والدين، وضعيت تحصيلي و گرايش به اينترنت) بر آن است. روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف كاربردي است و به روش پيمايشي توصيفي انجام پذيرفته است. جامعه آماري تعداد 384 دانش‌آموز دختر و پسر مقاطع اول تا سوم بودند كه با استفاده از شيوه نمونه‌گيري چندمرحله‌اي به صورت تصادفي انتخاب شدند. براي گردآوري اطلاعات از پرسشنامه استفاده شد. روايي صوري پرسشنامه توسط اساتيد و صاحب‌نظران مورد تاييد قرار گرفت. پايايي پرسشنامه با استفاده از بسته نرم‌افزاري SPSS اندازه‌گيري و مقدار آلفاي كرونباخ آن 73/0 محاسبه شد كه نشان از اعتبار كافي آن دارد. داده‌ها در دو سطح آمار توصيفي و استنباطي براي پاسخ به پرسش‌هاي اساسي و آزمون فرضيه‌هاي پژوهش مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. يافته‌ها: نتايج تحقيق نشان داد: 1) مطالعه آزاد در بين فعاليت‌هاي مورد علاقه دانش‌آموزان در اوقات فراغت جايگاه نازلي داشته است. 2) دانش‌آموزان بيشتر علاقه‌مند به مطالعه كتاب‌هاي داستاني و تخيلي هستند. 3) در ميان عوامل بازدارنده مطالعه «گوش دادن به موسيقي»، «حجم زياد تكاليف درسي»، و «تماشاي تلويزيون» مهمتر از ساير عوامل هستند. 4) از نظر دانش‌آموزان اصلي‌ترين مجاري دسترسي آنها به منابع مورد نياز جهت مطالعه «كتاب‌فروشي‌ها» و «دوستان» و كم‌اهميت‌ترين «كتابخانه مدرسه» بيان شده است. 5) دانش‌آموزان تاثير اينترنت را بر دسترسي به منابع اطلاعاتي و مطالعاتي مورد نياز خود زياد مي‌دانند. 6) بين عادات مطالعه دختران و پسران در برخي مولفه‌ها مانند «ميزان لذت بردن از مطالعه»، «ميزان خريد كتب غيردرسي» و «ميزان مطالعه» تفاوت معني‌داري وجود دارد. و 7) ميان عادات مطالعه دانش‌آموزان بر حسب ميزان تحصيلات والدين، وضعيت اقتصادي خانواده و پيشرفت تحصيلي دانش‌آموزان در برخي از مولفه‌ها تفاوت معني‌داري مشاهده شد. اصالت/ارزش: در مقاله حاضر براي نخستين بار در كشور رابطه ميان متغيرهاي «گرايش به اينترنت»، «سطح تحصيلات والدين»، «وضعيت اقتصادي خانواده» و «پيشرفت تحصيلي» با «عادات مطالعه دانش‌آموزان» مورد بررسي قرار گرفته است.

Purpose: The purpose of this study is to determine the status of Mashhad secondary school students’ leisure reading habits and its affecting demographic factors (gender, parental socioeconomic status, parental education level, academic achievement and attitudes to the Internet). Methodology: The method of the current study is descriptive. 384 students (boys and girls) from the first three grades of high school were randomly selected through multistage sampling. The data were collected through a questionnaire. Face validity of the questionnaire was approved by professors and experts and its reliability (0.73) was estimated throughout Cronbachʹs alpha. Data were analyzed at two levels of descriptive and analytical statistics to answer basic questions and to test the research hypothesis. Findings: The results show that: 1 –The rank of “free reading” among the favorite activities of studentsʹ leisure time was relatively low. 2 - Students were more interested in reading fiction and fantastic books. 3 - The reading barriers of "listening to music", " school assignments," and "watching TV" was more important than other activities . 4 - Students mostly get their needed resources from "bookstores" and "Friends," and the "School Library" is the least important for them. 5 – The students mainly access their information resources from internet. 6 – There was significant difference between reading habits of boys and girls in some cases like, "reading enjoyment", "buying non-text book materials" and "frequency of reading". Some other factors significantly affect on the studentsʹ reading habits, factors such as parents’ education level, family socioeconomic status and academic achievement. Originality/Value: The novelty of the present paper is determining the relationships between variables "attitude to Internet", "parentsʹ education level", "socioeconomic status" and "academic achievement" and "reading habits" of students in Iran.